پايان نامه ارائه الگوي انواع استراتژي هاي ارزيابي عملكرد براي سازمان هاي نظارتي جمهوري اسلامي ايران مورد مطالعه سازمان بازرسي كل كشور

پايان نامه ارائه الگوي انواع استراتژي هاي ارزيابي عملكرد براي سازمان هاي نظارتي جمهوري اسلامي ايران مورد مطالعه سازمان بازرسي كل كشور

چكيده

مطالعات انجام شده در مورد استراتژي­هاي مربوط به ارزيابي عملكرد، نشان مي­دهد كه الگوي جامع ارزيابي عملكرد براي سازمان­هاي نظارتي در ايران وجود ندارد. هدف اصلي اين پژوهش طراحي الگوي انواع استراتژي­هاي ارزيابي عملكرد براي سازمان­هاي نظارتي جمهوري اسلامي ايران است. در اين تحقيق از روش تحقيق تلفيقي استفاده شد. بنابراين از روش تئوري مبنايي در مرحله كيفي و پس از آن براي تاييد يافته ها از روش معادلات ساختاري بهره گرفته شد. در مرحله كيفي پژوهش با توجه به گونه هاي استراتژي ارزيابي عملكرد سازماني به دست آمده(انسان محور، فرآيند محور، نتيجه محور و بستر محور) در قسمت استراتژي ها(كد گذاري محوري)، چندين گزاره نظري در اين زمينه ارائه شد. پس از فرضيه سازي بر اساس تئوري ارائه شده، نوبت به آزمون فرضيات مورد نظر در جامعه مورد بررسي بود. ابتدا به منظور تاييد و نهايي سازي مدل مفهومي تحقيق حاصل از روش تئوري بنيادي قبل از اجراي آن به صورت پيمايش به تحليل عاملي تاييدي مدل هاي اندازه گيري پرداخته و سپس به منظور بررسي روابط ميان متغيرها از آزمون ضريب همبستگي اسپيرمن استفاده ‌گرديد. در فاز كيفي مهمترين يافته ارائه الگويي جامع براي تعيين استراتژي هاي ارزيابي عملكرد مي باشد كه از دل داده هاي استخراج شده از مصاحبه هاي عميق بدست آمد. اين الگو، گونه هاي مختلف استراتژي ارزيابي عملكرد در سازمانهاي نظارتي را تشريح مي نمايد. در فاز كمي، با توجه به آزمون فرض هاي انجام شده، تمامي مدلهاي اندازه گيري استراتژي ارزيابي عملكرد مناسب تشخيص داده شدند. همچنين ضرايب همبستگي بين تمامي استراتژي هاي ارزيابي عملكرد اعم از استراتژي ارزيابي عملكرد انسان محور، فرايند محور، نتيجه محور و بستر محور و عملكرد سازماني در سطح اطمينان 99 درصد معنادار به دست آمده اند. 

مقدمه

امروزه همه سازمانها – اعم از دولتي و خصوصي- براي توسعه، رشد و پايداري در عرصه رقابتي دنياي كنوني به نوعي سيستم ارزيابي عملكرد نياز دارند تا در قالب آن بتوانند كارايي و اثربخشي برنامه هاي سازمان، فرايند و منابع انساني خود را مورد سنجش قرار دهند. سازمان هاي كارا فقط به جمع آوري و تحليل داده ها بسنده نمي كنند، بلكه از اين داده ها براي بهبود سازمان و تحقق رسالت ها و استراتژي ها استفاده مي كنند. بنابراين، بررسي نتايج ارزيابي عملكرد، يك فرايند مهم راهبردي تلقي مي شود. در صورتي كه ارزيابي عملكرد با ديدگاه فرايندي و به طور منظم و مستمر انجام شود، در بخش دولتي موجب ارتقا و پاسخگويي دستگاه هاي اجرايي و اعتماد عمومي به عملكرد سازمان ها و كارايي و اثربخشي دولت مي شود و در بخش غير دولتي نيز سبب ارتقاي مديريت منابع، رضايت مشتري، توسعه ملي، ايجاد قابليت هاي جديد، پايداري و ارتقاي كلاس جهاني شركت ها و موسسات مي شود.به بياني ديگر ارزيابي عملكرد، چراغ نشان دهنده راه است.

بخشي از متن

علل انتخاب سازمانهاي نظارتي به عنوان دامنة سازماني عام پژوهش و  اهميت موضوع پژوهش در ارتباط با آنان

سابقه كار در سازمان بازرسي كل كشور و به طور مشخص، در بازبيني فعاليت­هاي بخش بازرگاني و اقتصادي كشور، اين مطلب را به گونه­اي عيني اثبات نموده كه انجام ارزيابي هاي داراي معيارهاي نامشخص، استفاده از الگوهاي مختلف براي ارزيابي عملكرد سازمان، ناپايدار بودن و عدم ثبات الگوهاي ارزيابي و ... ، نه تنها ما را از مزاياي سيستم هاي معتبر و مفيد ارزيابي محروم ساخته است، بلكه هزينه هاي سنگيني مانند تزلزل در مديريت، نگراني­ها و فشارهاي رواني فراوان بر مديران براي اتخاذ هر تصميم، توجه به ابعاد غيرمهم و فاقد ضرورت عملكردي، عدم تمايل مديران برجسته بخش خصوصي به فعاليت در بخش دولتي و ... را نيز بر كشور تحميل مي كند. حتي در حالت استفاده از الگوهاي موفق و استاندارد ارزيابي عملكرد نيز شاهد هستيم كه اين الگوها، صرفا به صورت ترجمه­اي و بدون اعمال هيچ گونه تعديل و تطبيق نسبت به شرايط فرهنگي جامعه مورد استفاده به كارگرفته مي شوند. اين در حالي است كه اغلب صاحب نظران مديريت نسبت به اين نكته اذعان دارند، كه مدل ها و تئوري­هاي علوم انساني و اجتماعي، مبتني بر فرهنگ هستند و كاربرد آنها بدون رعايت و لحاظ كردن مفروضات بنيادين فرهنگ مبدأ، فاقد وجاهت علمي است. 

فهرست مطالب

فصل اول: كليات تحقيق

1-1 مقدمه. 2

1-2 بيان مساله. 2

1-3 دامنه پژوهش... 4

1-4 اهميت و ضرورت پژوهش در اين دامنه‌ها 4

1-5 اهميت و ضرورت پژوهش در دامنة موضوعي.. 4

1-6 اهداف تحقيق.. 9

1-7 فرضيه‌ها يا سؤالات اصلي تحقيق.. 9

1-8 روش‌شناسي: 10

1-8-1 روش تحقيق تلفيقي.. 10

1-9  روش جمع آوري اطلاعات.. 11

1-10 جامعه آماري، روش نمونه‌گيري و حجم نمونه: 12

1-11روش تجزيه و تحليل دادهها 12

1-12 تعريف واژه‌‌ها و اصطلاحات تخصصي.. 14

فصل دوم: مباني نظري و ادبيات تحقيق

بخش اول: ارزيابي عملكرد

2-1 ارزيابي عملكرد. 20

2-2 تعريف مفاهيم. 20

2-3 ارتباط مديريت عملكرد و ارزيابي عملكرد. 23

2-4 جايگاه فرايند ارزيابي عملكرد در حيطه وظايف مديريت عملكرد. 24

2-5 تاريخچه ارزيابي عملكرد. 26

2-5-1 تاريخچه ارزيابي عملكرد در جهان.. 26

2-5-2 تاريخچه ارزيابي عملكرد در ايران.. 28

2-6 سيستم ارزيابي عملكرد و محيط آن. 29

2-7 رويكردهاي ارزيابي عملكرد. 31

2-7-1 سيستم هاي ارزيابي عملكرد سنتي... 31

2-7-2 سيستم هاي اندازه گيري عملكرد نوين... 32

2-7-3 مقايسه ديدگاه هاي سنتي و نوين در ارزيابي عملكرد. 33

2-8 اندازهگيري عملكرد. 34

2-9 شاخصهاي عملكرد. 34

2-10 مزاياي اندازه گيري عملكرد. 37

2-11 آيا ما به اندازهگيري نياز داريم؟ 38

2-12 اساس سيستمهاي اندازهگيري عملكرد چيست؟ 38

بخش دوم: سيستمهاي ارزيابي عملكرد

2-2 مقدمه. 40

2-2-1 اجزاي سيستم 40

2-2-2 شاخصهاي عملكرد مجزا 41

2-2-2-1شاخصهاي عملكرد در ارتباط با كيفيت.... 41

2-2-2-2شاخصهاي عملكرد در ارتباط با زمان.. 41

2-2-2-3شاخص هاي عملكرد در ارتباط با هزينه. 42

2-2-2-4شاخص هاي عملكرد در ارتباط با انعطاف پذيري... 43

2-2-3 سيستم ارزيابي عملكرد به عنوان يك موجوديت.. 45

2-2-4 سيستم اندازهگيري عملكرد AMBITE.. 47

2-2-5 فرآيند الگوسازي.. 50

2-2-6 سيستم اندازهگيري عملكرد ECOGRAI 51

2-2-7 سيستم اندازهگيري عملكرد ENAPS. 52

2-2-8 منشور عملكرد 53

2-2-8-1سهامداران           55

2-2-9 سيستم اندازهگيري عملكرد پرسش نامه عملكرد 57

بخش سوم: مديريت عملكرد

2-3 مقدمه. 58

2-3-1 اساس مديريت عملكرد. 58

2-3-2 پيشينه علمي مديريت عملكرد. 59

2-3-3 رويكردهاي نوين در مديريت عملكرد سازمان. 59

2-3-3-1چارچوب مديريت عملكرد HPMF 59

2-3-3-2سيستم ارزيابي عملكرد سازماني (OPAS) 61

2-3-3-4رويكرد مديريت عملكرد ORISE.. 63

بخش چهارم: معرفي مدل­هاي ارزيابي عملكرد

2-4-1 مدل بنياد اروپايي مديريت كيفيت 64

2-4-1 -1 مفاهيم اساسي برتري... 64

2-4-1-2چارچوب مدل 65

2-4-1-3ساختار مدل      66

2-4-2 مدل ارزيابي متوازن (BSC) . 67

2-4-2-1نياز به مدل        67

2-4-2-2توسعه مدل          67

2-4-2-3وجوه مدل BSC  69

2-4-3 مدل كاهش استراتژيك هزينهها و بهبود عملكرد (SCR&PI) .. 69

2-4-3-1نياز به مدل        69

2-4-3-2كاهش استراتژيك هزينه ها چيست؟. 70

2-4-3-3مدل مفهومي كاهش استراتژيك هزينه ها و بهبود عملكرد. 72

2-4-4 مدل شناخت برتري سازماني.. 75

2-4-4-1تعاريف مدل     76

2-4-4-2موارد كاربرد مدل CED... 76

2-4-4-3مدل شناخت      77

بخش پنجم: شناخت و بهبود عملكرد در بخش دولتي

2-5-1 درك بهره وري و عملكرد در بخش دولتي... 80

2-5-2 بهبود عملكرد به عنوان مفهومي جامع و فراگير. 81

2-5-3 تمركز بيشتر بر عوامل نا ملموس: بهبود بهره وري از طريق افراد. 85

بخش ششم: پيشينه نظري تحقيق

2-6 پيشينه نظري تحقيق: 109

2-6-1 ارائه مدلي براي ارزيابي وضعيت عملكرد ستاد تعزيرات گندم، آرد و نان در استانهاي كشور 109

2-6-2 طراحي نظام ارزيابي عملكرد دستگاه هاي اجرايي كشور 109

2-6-3 بررسي وضعيت پرداخت حقوق و مزايا و طراحي نظام پرداخت مبتني بر عملكرد كاركنان سازمان برنامه و بودجه. 110

2-6-4 بررسي رابطه بين نسبت توبين و معيار سود هر سهم (EPS) و ارزيابي عملكرد شركتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. 110

2-6-5 طراحي و تعيين الگوي ارزيابي عملكرد مديران عامل (شركتهاي تابع سازمان صنايع و معادن بنياد جانبازان و مستضعفان) 111

2-6-6 ارزيابي عملكرد حوزه معاونت آموزشي دانشگاه تربيت مدرس... 112

2-6-7 طراحي مدل رياضي ارزيابي عملكرد مدير در سازمانهاي توليدي - رويكرد تلحيل پوششي داده‌ها DEA. 112

2-6-8 ارائه روشي براي ارزيابي عملكردي معماري سازمان با استفاده از روش كارت امتيازي متوازن. 113

2-6-9 ارزيابي عملكرد زنجيره تامين با رويكرد FMADM (موردكاوي: شركتهاي عمل‌آوري آبزيان دريايي در استان بوشهر) 114

2-6-10 ارايه مدلي براي بررسي تأثير بلوغ فناوري اطلاعات بر عملكرد سازمان با در نظر گرفتن بلوغ رابطه اي... 115

2-6-12 بررسي عملكرد سازمان حفاظت محيط زيست بعد از انقلاب اسلامي وبرنامه ريزي جهت برنامه هاي آتي... 116

2-6-13  بررسي روابط متقابل ميان اجزاي سرمايه‌هاي فكري (سرمايه انساني، سرمايه ساختاري، سرمايه مشتري). 117

2-6-14 ارزيابي عملكرد سازماني با استفاده از رويكردBSC و ارائه راهكارهاي بهبود عملكرد(مطالعه موردي شركت سوشيانت). 118

بخش هفتم: چالش هماهنگي

2-7 مقدمه. 121

2-7-1 مفهوم هماهنگي... 121

2-7-2 انواع مدل هاي هماهنگي.. 123

2-7-2-1مدل‌ عقلايي   123

2-7-2-2مدل‌ طبيعي        125

2-7-2-3مدل‌ تركيبي        127

2-7-2-3-1  نظريه چشم‌انداز¹. 127

2-7-2-4تركيب نقاط مرجع استراتژيك در مدل تعاملي رقابتي.. 135

2-7-3 مباني فلسفي نظريه ي نقاط مرجع استراتژيك... 137

2-7-4 مباني منطقي نظريه ي نقاط مرجع استراتژيك... 138

2-7-5 جمع‌بندي سه ديدگاه در ماتريس نقاط مرجع استراتژيك... 143

2-7-6 مقايسه دسته‌بندي هال، اسكات و مورگان.. 144

بخش هشتم: گونه‌هاي استراتژي ارزيابي عملكرد سازمان

2-8 مقدمه. 148

2-8-1 الگوهاي ارزيابي عملكرد. 148

2-8-1-1الگوي ارزيابي ارزش‎هاي رقابتي(رابينز) 148

2-8-1-2الگوي ارزيابي  بالدريچ. 149

2-8-1-3الگوي ارزيابي متوازن (كاپلان- نورتون) 150

2-8-1-3الگوهاي ارزيابي عملكرد سايمونز. 153

بخش نهم: معرفي جامعه آماري

2-9 معرفي جامعه آماري... 157

2-9-1 انواع دستگاههاي نظارتي قواي سه‌گانه درجمهوري اسلامي ايران.. 157

2-9-1-1 ارگانهاي نظارتي وابسته به قوه مقننه: 157

2-9-1-1-1‌ ديوان محاسبات كشور: 157

2-9-1-1-2 ‌كميسيون اصل 90 قانون اساسي: 158

2-9-1-2 ارگانهاي نظارتي وابسته به قوه مجريه: 160

2-9-1-2-1 وزارت اطلاعات: 161

2-9-1-2-2  سازمان مديريت و برنامه‌ريزي: 161

2-9-1-2-3 وزارت امور اقتصادي و دارايي: 162

2-9-1-3 ارگانهاي نظارتي وابسته به قوه قضاييه: 163

2-9-1-3-1  سازمان بازرسي كل كشور: 163

2-9-1-3-2  ديوان عدالت اداري: 164

‌ 2-9-1-3-3ديوانعالي كشور: 165

2-9-1-3-4 قضات محاكم: 166

2-9-1-4تاريخچه سازمان بازرسي كل.. 167

فصل سوم: روش شناسي تحقيق

3-1 مقدمه. 172

3-2 نوع تحقيق        172

3-3 استراتژي پژوهش در فاز اول(كيفي). 173

3 -4مراحل روش‌شناسي نظريه‌ي بنيادي... 174

3-4-1 طرح تحقيق      175

3-4-2 جمع‌آوري و مرتب كردن داده ها 176

3-4-3 مرحله‌ي تجزيه و تحليل داده‌ها 176

3-4-4 ارائه نظريه و مقايسه با ادبيات... 179

3-5 نمونه تحقيق(حجم و روش نمونه گيري). 180

3-6 روايي تحقيق (كيفي). 181

3-7 روش اجراي پژوهش در فاز دوم(كمّي: پيمايش). 182

3-8 سوالات و فرضيات... 183

3-8-1 فرضيات تحقيق   183

3-9 جامعه و نمونه آماري(فاز كمي). 183

3-10 روش جمع آوري اطلاعات(فاز كمّي). 184

3-10-1روايي(اعتبار) ابزارسنجش... 187

3-10-2پايايي ابزار سنجش... 188

3-11 قلمرو تحقيق     189

3-11-1قلمرو مكاني تحقيق : 189

3-11-2 قلمرو زماني:      189

3-11-3 قلمرو موضوعي تحقيق : 189

3-12 روش تجزيه و تحليل اطلاعات در فاز كمي... 189

3-12-1 ضريب همبستگي   190

3-12-2 تجزيه و تحليل واريانس فريدمن... 190

3-12-3 مدل معادلات ساختاري... 190

3-12-4 ضرورت مدل معادلات ساختاري در پژوهش حاضر. 191

3-12-5 مراحل مدل معادلات ساختاري... 191

فصل چهارم: تجزيه و تحليل داده ها

4-1 مقدمه فصل... 198

4-1-1 مقدمه   200

4-1-2 نمونه تحقيق     200

4-1-3 مراحل تجزيه و تحليل اطلاعات... 200

4-1-3-1 گام اول: كدگذاري باز. 201

4-1-3-2. گام دوم: كدگذاري محوري... 213

4-1-3-2-1مقوله محوري        213

4-1-3-2-2شرايط علّي            214

4-1-3-2-3زمينه يا بستر حاكم.. 215

4-1-3-2-4شرايط مداخله‌گر  215

4-1-3-2-5استراتژيها، كنش / كنش متقابل... 216

4-1-3-2-6پيامدها و نتايج    217

4-1-3-3 گام سوم: مرحله كدگذاري انتخابي (نظريه‌پردازي). 218

4-1-3-4 مقايسه تئوري ارائه شده با ادبيات موضوع.. 219

4-1-3-4-1شرايط علّي: رويكرد ارزيابي... 221

4-1-3-4-2مقوله محوري: ارزيابي عملكرد. 224

4-1-3-4-2-1 شاخصهاي عملكرد در ارتباط با كيفيت.... 225

4-1-3-4-2 -2 شاخصهاي عملكرد در ارتباط با زمان.. 225

4-1-3-4-2-3شاخص هاي عملكرد در ارتباط با هزينه. 226

4-1-3-4-2-4 شاخص هاي عملكرد در ارتباط با انعطاف پذيري... 227

4-1-3-4-3زمينه (بستر حاكم): بستر ارزيابي... 228

4-1-3-4-4شرايط مداخله‌گر: عوامل سازماني... 229

4-1-3-4-5استراتژيها: استراتژي(الگو) هاي ارزيابي... 229

4-1-3-4-6پيامدها: كارآيي و اثربخشي... 235

4-1-4 جمع‌بندي و ارائه الگو. 236

4-2-1 مقدمه    240

4-2-2 آمار توصيفي     241

4-2-2-1 جنسيت.. 241

4-2-2-2 سطح تحصيلات.. 242

4-2-2-3 سابقه كار 243

4-2-3 مدلسازي معادلات ساختاري(تحليل عاملي تاييدي). 244

4-2-3-1مدل اندازه گيري استراتژي ارزيابي عملكرد انسان محور با استفاده از تحليل عاملي تاييدي... 244

4-2مدل اندازه گيري استراتژي ارزيابي عملكرد فرآيند محور با استفاده از تحليل عاملي تاييدي... 246

4-2-3-3-مدل اندازه گيري استراتژي ارزيابي عملكرد نتيجه محور با استفاده از تحليل عاملي تاييدي... 248

4-3-2-4 مدل اندازه گيري استراتژي ارزيابي عملكرد بستر محور با استفاده از تحليل عاملي تاييدي... 249

4-2-3-5مدل اندازه گيري عملكرد سازماني با استفاده از تحليل عاملي تاييدي... 250

4-2-4 آزمون فرضيه هاي تحقيق... 252

4-2-5 آزمون تحليل واريانس فريدمن... 255

4-2-5-1 آزمون فرضيه: 255

فصل پنجم: نتيجه گيري و پيشنهادهاي تحقيق

5-1 مقدمه: 258

5-2 مروري بر طرح پژوهش..... 258

5-3 تجزيه و تحليل اطلاعات... 259

5-3-1 تجزيه و تحليل اطلاعات در فاز كيفي... 259

5-3-2 تجزيه و تحليل اطلاعات در فاز كمّي... 262

5-3-2-1 آزمون فرضيه هاي تحقيق... 263

5-4 ارتباط استراتژي هاي ارزيابي عملكرد با عملكرد كل سازمان و ساير نقش هاي منابع انساني... 264

5-5 ارتباط استراتژي هاي ارزيابي عملكرد كاركنان با استراتژي هاي بالادستي بر اساس نگرش تركيبي... 268

5-5-1 نگرش نظري به رابطه بين استراتژي‌ارزيابي عملكرد منابع انساني و عملكرد سازمان.. 268

5-5-2 نگرش تجربي به رابطه بين استراتژي‌ ارزيابي عملكرد منابع انساني و عملكرد سازمان.. 269

5-5-3 هماهنگي دروني و بيروني زيرسيستم ارزيابي عملكرد. 269

5-5-4 رابطة بين استراتژي ارزيابي عملكرد و استراتژي سازمان.. 269

5-5-5 تناسب استراتژي هاي ارزيابي عملكرد با فرهنگ سازمان.. 270

5-5-6 راهبردهاي ارزيابي عملكرد سازمان.. 271

5-5-6-1 روش مبتني بر فرآيندهاي دروني... 271

5-5-6-2 روش مبتني بر رقابت.... 271

5-5-6-3 روش مبتني بر تامين منابع.. 271

5-5-6-4 روش مبتني بر تامين هدف (روش مبتني بر تامين رضايت ذي نفعان). 271

5-6 سازگاري الگوي پيشنهادي پژوهش  با مباني فلسفي تئوري‌هاي مديريت.... 273

5-7يافته هاي اين تحقيق... 274

5-8 محدويت هاي تحقيق... 275

5-9 پيشنهادات  تحقيق حاضر. 275

5-10 نتيجه گيري     276

5-11 چالشهاي پياده سازي الگوي پيشنهادي... 276

5-12 بحثهاي آينده در باب ارزيابي عملكرد در بخش دولتي... 279

منابع و مأخذ. 281