پايان نامه مقايسه باورهاي فراشناختي و راهبردهاي كنترل فكر و سبك هاي اسناد در بين افراد ديابتي و سالم

چكيده

هدف از پژوهش حاضر مقايسه باورهاي فراشناختي و راهبردهاي كنترل فكر و سبك هاي اسناد در بين افراد ديابتي و سالم مي باشد. جامعه پژوهش حاضر شامل تمامي بيماران مراجعه كننده به بيمارستان ها و مطب هاي تخصصي شهر اردبيل در نيمه اول سال 1394 مي باشد. روش تحقيق حاضر علي مقايسه مي باشد و روش نمونه گيري به صورت در دسترس مي باشد. به اين صورت كه در مرحله اول از ميان بيماران ديابتي مراجعه كننده به بيمارستان ها و مطب هاي تخصصي شهر اردبيل تعداد 35 نفر و از ميان افراد سالم تعداد 35 نفر انتخاب شد. براي گردآوري داده از پرسشنامه هاي پرسش‌نامه سبك اسنادي  (ASQ)، پرسشنامه فراشناخت (MCQ) و پرسشنامه كنترل فكر در اين پژوهش استفاده شد. براي بررسي فرضيه پژوهش از آزمون مانوا استفاده شد. يافته اين تحقيق نشان داد كه بين مولفه هاي باورهاي فراشناختي در بين دو گروه بيماران مبتلا به ديابت و افراد سالم تفاوت معني داري وجود دارد (05/0

واژگان كليدي: فراشناخت، كنترل فكر، سبك هاي اسناد، افراد ديابتي

مقدمه

ديابت يا بيماري قند، يك اختلال متابوليك (سوخت و سازي) در بدن است. در اين بيماري توانايي توليد انسولين در بدن از بين مي‌رود و يا بدن در برابر انسولين مقاوم شده و بنابراين انسولين توليدي نمي‌تواند عملكرد طبيعي خود را انجام دهد. نقش اصلي انسولين پايين آوردن قند خون توسط مكانيزم‌هاي مختلفي است. ديابت دو نوع اصلي دارد. در ديابت نوع يك تخريب سلولهاي بتا در پانكراس منجر به نقص توليد انسولين مي‌شود و در نوع دو مقاوت پيشرونده بدن به انسولين وجود دارد كه در نهايت ممكن است به تخريب سلول‌هاي بتاي پانكراس و نقص كامل توليد انسولين منجر شود (گوگوئن و گيلبرت، 2014). در ديابت نوع دو مشخص است كه عوامل ژنتيكي، چاقي و كم‌تحركي نقش مهمي در ابتلاي فرد دارند. خود مراقبتي ديابت به عنوان مجموعه اي از رفتارها (تنظيم برنامه غذايي، انجام ورزش، مصرف داروها، خود پايشي سطوح قند خون يا ادرار و مراقبت از پاها) آنها تعريف شده است كه بيماران مبتلا به ديابت، را به طور روزانه براي دستيابي به كنترل ديابت انجام مي دهند (رحيميان بوگار و همكاران، 2010). اين رفتارها موجب پيشگيري از عوارض زودرس و ديررس بيماري گرديده و زندگي طولاني مدت را براي بيمار تضمين مي كنند (آدامز و همكاران، 2013). بيماري ديابت در قلب مسائل رفتاري است و عوامل روانشناختي و اجتماعي نقش حياتي در مديريت آن دارند (سنوك و همكاران، 2005)، تا جايي كه برخي صاحب نظران همچون گلاسگو[1] آن را در حقيقت يك مسأله رفتاري و يك بيماري خود-مراقبتي قلمداد مي كنند (سنوك و همكاران، 2006).

فراشناخت[2] در روان‌شناسي واژه‌اي است كه به صورت «شناختنِ شناختن» و يا «دانستنِ دانستن» تعريف شده است. تاملي كه انسان بر روي فرايندهاي ذهني خود مي‌كند، و انديشيدن درباره تفكر را فراشناخت مي‌نامند. اين مفهوم از مفاهيم نظريه ذهن به شمار مي‌آيد، كه به صورت عمومي داراي دو مولفه است: يكي دانش درباره شناخت، و ديگري قاعده بخشيدن به شناخت. كودك انسان تا پيش از دبستان هنوز مجهز به فراشناخت نيست و توانايي درك نظر و افكار و احساسات ديگران را ندارد، از چهار سالگي به بعد است كه مي‌فهمد كه افكار و باورهاي ديگران بر رفتارشان تاثير مي‌گذارد و اين‌كه حتي ممكن است آن‌ها از واقعيت به دور نيز باشد. بيماران مبتلا به اوتيسم فاقد نظريه ذهن مي‌باشند، آدم‌ها را به مانند هر نوع شي ديگري مي‌بينند، در نتيجه به دنياي درون خود پناه مي‌برند (رفيعي، 1392).

فراشناخت را مي توان به سه حيطه دانش فراشناختي[3]، تجربه هاي فراشناختي[4] و راهبردهاي فراشناختي[5] تقسيم كرد. دانش فراشناختي به باورها و نظريه هايي اطلاق مي شود كه افراد درباره تفكر خود دارند. تجربه هاي فراشناختي شامل ارزيابي ها و احساس هايي است كه افراد در موقعيت هاي مختلف درباره ي وضعيت رواني خود دارند و راهبردهاي فراشناختي پاسخهايي هستند كه براي كنترل و تغيير تفكر به كار گرفته مي شوند و به خودتنظيمي هيجاني و شناختي كمك مي كنند (ولز، 2013).

راهبردهاي كنترل فكر پاسخ هايي هستند كه افراد براي كنترل فعاليت هاي نظام فراشناختي خود نشان مي دهند. ولز و ماتيوس اختلال هيجاني را با راهبرد كنترل تهديد مشخص مي كنند (ولز و ماتيوس،1994). افراد براي كنترل افكار ناخواسته يا اضطراب زاي خود از طيف وسيعي از راهبردها استفاده مي كنند. در يك مطالعه ي تحليل عاملي، ولز و ديويس، پنج راهبرد كنترل را مشخص كردند كه از طريق پرسشنامه ي كنترل فكر (TCQ) سنجيده مي شود. اين راهبردها ارزيابي مجدد، تنبيه، كنترل اجتماعي، نگراني و توجهبرگرداني را شامل مي شوند (ولز، 2013). هدف از پژوهش حاضر مقايسه باورهاي فراشناختي و راهبردهاي كنترل فكر و سبك هاي اسناد در بين افراد ديابتي و سالم كه شامل تمامي بيماران مراجعه كننده به بيمارستان ها و مطب هاي تخصصي شهر اردبيل در نيمه اول سال 1394 مي باشد.

[1]- Glasgow

[2]- Metacognition

[3]- Metacognitive kowledge

[4]- Metacognitive experinces

[5]- Metacognitive strategies

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                 صفحه

چكيده. 1

فصل اول

كليات تحقيق

1-1 بيان مسئله. 4

1-2 اهميت وضرورت پژوهش.... 7

1- 3 اهداف پژوهش.... 7

1-3-1 هدف كلي.. 7

1-3-2 اهداف جزئي.. 8

1-4 فرضيه ها 8

1-5 تعريف نظري وعملياتي متغيرها 9

فصل دوم

ادبيات و پيشينه پژوهش

2-1 مقدمه. 12

2-2 ديابت... 12

2-2-1 ديد كلي.. 12

2-2-2 تاريخچه. 12

2-2-3 ديابت شيرين وابسته به انسولين.. 13

2-2-4 فنوتيپ و سير طبيعي ديابت شيرين وابسته به انسولين.. 13

2-2-5 اداره بيمار مبتلا به ديابت شيرين وابسته به انسولين.. 14

2-2-6 خطر توارث ديابت شيرين وابسته به انسولين.. 14

2-2-7 ديابت شيرين غير وابسته به انسولين.. 14

2-2-8 فنوتيپ و سير طبيعي ديابت شيرين غير وابسته به انسولين.. 15

2-2-9 اداره بيمار مبتلا به ديابت شيرين غير وابسته به انسولين.. 15

2-2-10 خطر توارث ديابت شيرين غير وابسته به انسولين.. 16

2-2-11 ديابت نوع يك.... 16

2-2-12 ديابت نوع دوم. 16

2-2-13 ديابت بارداري.. 16

2-2-14 عوارض ديابت... 17

2-2-15 ديابت در ايران. 17

2-2-16 ديابت نوع 2 يا ديابت غير وابسته به انسولين.. 17

2-2-17 عوامل مؤثر بر ديابت... 18

2-3 باورهاي فراشناختي.. 18

2-3-1 فراشناخت... 22

2-3-3 عناصر فراشناخت... 23

2-3-3-1 دانش فراشناختي.. 23

2-3-3-2 كنترل فراشناختي.. 25

2-3-4 دانش و كنترل خود. 25

2-3-4 دانش و كنترل فرآيند. 26

2-3-4-1 انواع دانش موثر در فراشناخت... 26

2-3-4-2 كنترل اجرايي رفتار. 27

2-3-5 راهبردهاي يادگيري.. 27

2-3-6 راهبردهاي فراشناختي.. 29

2-3-7 تمايز راهبردهاي شناختي و فراشناختي.. 31

2-3-8 ضرورت آموزش راهبردهاي فراشناختي.. 32

2-4 راهبردهاي كنترل فكر. 33

2-4-1 فوايد كنترل فكر. 33

2-4-2 روش‌هاي اصلاح احساسات... 35

2-4-2-1 آموزش ريلكسيشن (آرام‌تني) 35

2-4-2-2 احساس بسازيد. 37

2-4-2-3 شاد باشيد. 38

2-4-2-4 رسيدن به آرامش دروني.. 39

2-4-2-5 مديتيشن.. 40

2-4-2-6 حساسيت‌زدايي.. 41

2-4-2-7 بيرون بريزيد. 43

2-4-2-8 تخليه. 43

2-4-2-9 انرژي رواني را صرف اعمال سازنده كنيد. 45

2-4-2-10 پرت كردن حواس... 46

2-4-2-11 محيط را عوض كنيد و از تقويت‌كننده‌ها استفاده كنيد. 46

2-4-2-12 تمرين.. 46

2-4-2-13 مهارت... 46

2-4-2-14 معكوس‌گرايي.. 46

2-4-2-15 دارو. 47

2-4-2-16 سازگاري‌تدريجي.. 47

2-4-2-17 انجام كارهايي كه دوست داريم.. 47

2-4-2-18 ارزش‌ها 47

2-5 سبك اسناد. 47

2-5-1 اسناد و نظريه اسناد. 47

2-5-2 نظريه هاي اسناد. 48

2-5-3 اسناد و سوگيري ها 49

2-6 پيشينه پژوهش.... 52

2-6-1 پژوهش هاي خارجي.. 52

1-6-2-1 پيشينه پژوهش باورهاي فراشناخت... 52

2-6-2-2 پيشينه پژوهشي راهبردهاي كنترل فكر. 54

2-6-2-3 پيشينه پژوهشي سبك اسناد و ديابت... 55

2-6-3 پژوهش هاي داخلي.. 55

فصل سوم

روش شناسي تحقيق

3-2 جامعه آماري.. 59

3-3 حجم نمونه و روش نمونه گيري.. 59

3-4 روش گرد آوري اطلاعات... 59

3-5 ابزارگرد آوري اطلاعات... 60

3-6 روش تجزيه و تحليل داده ها 61

فصل چهارم

تجزيه و تحليل داده ها

4-1 ويژگي هاي جمعيت شناختي.. 63

4-2 يافته هاي توصيفي.. 64

4-3 يافته هاي استنباطي.. 66

فصل پنجم

بحث، نتيجه گيري و پيشنهادات

5-1 مقدمه. 75

5-2 بحث و نتيجه گيري.. 75

5-3 نتيجه گيري كلي.. 77

5-4 محدوديت ها 77

5-5 پيشنهادات پژوهش.... 78

5-5 پيشنهادات كاربردي.. 78

منابع. 79

ضمائم.. 87

فهرست جداول

جدول 1-1 مولفه هاي فراشناخت براساس ديدگاه فلاول (1979)...................................... 20

جدول 4-1جنسيت در بين گروه هاي مورد مطالعه............................................................. 63

جدول 4-2 وضعيت تاهل در بين گروه هاي مورد مطالعه.................................................. 63

جدول 4-3 ميانگين و انحراف معيار سن در گروه هاي مورد مطالعه.................................. 63

جدول 4-4 ميانگين و انحراف معيار ابعاد سيك اسنادي در گروه هاي مورد مطالعه.......... 64

جدول 4-5 ميانگين و انحراف معيار ابعاد كنترل فكر در گروه هاي مورد مطالعه............... 65

جدول 4-6 ميانگين و انحراف معيار ابعاد فراشناخت در گروه هاي مورد مطالعه............... 66

جدول 4-7 نتايج آزمون لوين براي ابعاد سبك اسنادي....................................................... 67

جدول 4-8 نتايج آزمون معناداري تحليل واريانس چند متغيره ابعاد سبك هاي اسنادي..... 67

جدول 4-9 نتايج آزمون لوين براي ابعاد باورهاي فراشناختي............................................. 68

جدول 4-10 نتايج آزمون معناداري تحليل واريانس چند متغيره فراشناخت ها.................. 69

جدول 4-11 نتايج آزمون تحليل واريانس چند متغيره (مانوا) بر روي متغير فراشناخت ها 70

جدول 4-12 نتايج آزمون لوين براي ابعاد كنترل فكر.......................................................... 71

جدول4-13 نتايج آزمون معناداري تحليل واريانس چند متغيره كنترل افكار........................ 72

جدول 4-14 نتايج تحليل پايايي گويه هاي مربوط به پرسشنامه هاي  پژوهش................... 72

جدول 4-15 آزمون نرمال بودن (kolmogorov-smirnov test) توزيع متغيرهاي مورد بررسي................................................................................................................................... 73