پايان نامه كارشناسي روانشناسي باليني

بررسي ارتباط هوش هيجاني با استرس و تأثير آن بر پيشرفت تحصيلي دانشجويان

چكيده :

هدف از پژوهش حاضر بررسي رابطه هوش هيجاني و استرس و تأثير آن بر پيشرفت تحصيلي دانشمندان مي باشد 120 دانشجوي دختر و پسر به صورت تصادفي چند مرحله اي خوشه اي پرسشنامه هوش هيجاني (بار اون) و پرسشنامه ـ (فشار زاهاي رواني) را تكميل نمودند براي تجزيه و تحليل داده ها از ضريب همبستگي پيرسون جهت مشخص كردن رابطه بين هوش هيجاني و استرس و پيشرفت تحصيلي استفاده شد نتايج حاكي از آن است كه بين هوش هيجاني و استرس رابطه معنادار منفي وجود دارد (42/0 - = r) و بين هوش هيجاني و پيشرفت تحصيلي رابطه معناداري وجود ندارد(144/0= r) استقلال ـ همدلي ـ خوشبختي ـ كنترل ـ انعطاف پذيري ـ خود شكوفايي ـ حل مسأله روابط ـ تحمل ـ هم در شرايط تحصيلي و هم در شرايط غير تحصيلي رابطه معنادار منفي وجود دارد.

بين انعطاف پذيري و خوش بيني با پيشرفت تحصيلي رابطه معنادار مثبت وجود دارد اين يافته ها موئد اين مطلب هستند كه برخي مولفه هاي هوش هيجاني افراد را از استرس محافظت مي كند و به سوي سازگاري بهتر سوق مي دهد.

مقدمه

دانشمندان در پي مطالعات فراوان مجموعه شايستگي هايي دست يافتند. كه آن را در قالب مفهومي بنام هوش هيجاني معرفي كردند اين شايستگي به همراه توانمندي هاي در حد متوسط IQ ميتواند تا حد زيادي موفقيت در زمينه هاي مختلف زندگي را پيش بيني كند هوش هيجاني به عنوان يك مفهوم جديد در روان شناسي حاصل در هم تنيدگي دو ذهن هيجاني و عقلاني است هوش هيجاني رابطه متقابل عقل و احساس است هوش هيجاني عبارتست از اينكه فرد به چه ميزان از هيجانها، عواطف، احساسات خود آگاهي دارد و چگونه آنها را كنترل كنيد. واژه هوش هيجاني نخستين بار توسط دكتر پيترسالوي در سال 1990 از دانشگاه يل و دكتر جان ماير از دانشگاه نيو هميشاير مطرح شده با اين حال از نظر مفهومي نه اصطلاحي ريشه آن به هوش اجتماعي باز ميگردد كه در سال 1920 از سوي ثرندايك مطرح شد، هوش هيجاني ثرندايك به توانايي فهم و مديريت مردم و عاقلانه عمل كردن در روابط انساني اطلاق ميشود. بارآن هوش هيجاني را دسته اي از مهارتها، استعدادها و تواناييهاي غير شناختي ميداند كه توانايي موفقيت فرد را در مقابله با فشار زاها افزايش ميدهد.

همچنين گلمن اظهار ميدارد كه هوش شناختي در بهترين شرايط تنها 20 درصد موفقيت فرد را شامل ميشود و 80 درصد بقيه در گروه مهارتهايي است كه هوش هيجاني را تشكيل ميدهد يعني افراد داراي هوش عمومي متوسط و هوش هيجاني بالا موفقتر هستند پس ميتوان گفت كه هوش هيجاني پيش بيني كننده موفقيت افراد در زندگي و نحوه برخورد مناسب با مشكلات از جمله استرس است.

در دهه هاي آخر قرن بيستم، فشارهاي عصبي و رواني بخش مهمي از زندگي عامه مردم را تشكيل ميدهد كه كمتر كسي ميتواند از مواجه شدن با آن اجتناب كند به ويژه آنكه دنياي صنعتي و فرا صنعتي حاضر با گرفتاريهاي فراوان خود دهة اخير را به يكي پرفشارترين دوره هاي زندگي بشر در كره خاكي تبديل كرده است. نگراني افراد نسبت به كار ـ خانواده  ـ فرزند دوري اعضاي خانواده از يكديگر و جدايي آنها، نگراني اقتصادي، نيازهاي گوناگون سبب مي شود فرد از لحظة بيداري بامداد تا هنگام آرميدن شامگاه همواره دچار هيجانها، تنش ها، نگراني ها و بيمها و اميدهاي گوناگون باشد كه گاه يا ظرفيت بدني، عصبي و رواني وي متناسب است. و گاه با آن سازگار نيست مجموعه چنين حالتي و فشارهاي ناشي از آن در اصطلاح استرس خوانده ميشود با توجه اينكه زندگي دانشجويي با تنشها و فشارهاي متعددي همراه است كه به صورتهاي مختلف سلامت رواني دانشجويان را تهديد مي كند.

از جمله منابع تنش و استرس نظام آموزش عالي، تلاش براي دستيابي به هدفهاي آموزشي نسبتاً بالا در محيطي رقابتي همراه محدوديت هاي ناشي از زندگي دانشجويي (غالباً دوري از خانواده ، خو گرفتن با محيط فيزيكي و اجتماعي جديد، مطابقت با نظام ارزشها و انتظارات دانشگاه و غيره ... ) است. بنابراين توجه روز افزون به اين عوامل در برنامه ريزي آتي خدمات رساني به دانشجويان ميتواند در ارتقاء سلامت رواني و كارآيي پيشرفت تحصيلي آنان مؤثر باشد.

ماهيت آموزش پذيري، قابليت يادگيري و قابليت ارتقا و شكوفايي هوش هيجاني موجب گرديده تا به اين پديده پيش از پيش توجه شود. لذا در اين تحقيق ما در آنيم كه ميزان تأثير آن را بر پيشرفت تحصيلي و ارتباط آن با استرس را مورد بررسي قرار دهيم.

فهرست مطالب

عنوان                            صفحه

فصل اول كليات تحقيق         1

بيان مسئله            2

ضرورت و اهميت تحقيق      3

ضرورت و اهميت تحقيق      4

اهداف پژوهش       4

فرضيه هاي تحقيق 5

تعاريف نظري وعملياتي متغيرها         5

پيشرفت تحصيلي:  5

فصل دوم زمينه و بيشينه تحقيق          7

هوش هيجاني :      11

مفهوم هوش هيجاني از ديدگاه بار- اون  13

كفايت هيجاني:      18

هوش هيجاني و موفقيت شغلي:           21

هوش چيست؟        23

نقش هيجانها در هوش :        25

تنظيم و كنترل هيجانها:        25

تنظيم هيجانهاي خود:           26

چگونه هيجانهاي خود را تنظيم مي كنيد؟           26

تنظيم هيجانهاي ديگران :      27

هوش هيجاني دو نظريه :      28

مفهوم كلي استرس : 31

نظريه كاريوكلازيك مربوط به داستين :            31

عوامل استرس زا : 35

علائم بارز استرس  35

انواع استرس         35

مقابله با استرس     36

علائم بارز استرس  37

مهارت مقابله با استرس :      38

گفتگوي دروني مثبت:          39

مقابله مسأله مدار:   39

توصيه هاي مهم براي رسيدن به آرامش دروني:   40

موفقيت تحصيلي :  40

پيشينه پژوهش       42

پژوهشهاي خارج از كشور     42

پژوهشهاي داخل كشور         43

فصل سوم روش پژوهش       45

روش پژوهش :      46

روش تحقيق:         46

جامعه آماري :       46

حجم نمونه :         46

ابزار تحقيق :        47

پرسشنامه آزمون هوش هيجاني بار ـ اُن :           47

مقياس فشارزاهاي رواني دانشجويان     48

فصل چهارم نتايج پژوهش     50

آمار توصيفي        51

فرضيه ها            54

فصل پنجم بحث و نتيجه گيري           56

بحث و نتيجه گيري 57

پيشنهادات            59

محدوديتها 59

منابع      60

ضمائم و پيوست ها 61