پايان نامه  كارشناسي ارشد «M.Sc.»

گرايش: اصلاح نباتات

ارزيابي شاخص هاي تحمل به خشكي در ارقام ولاينهاي جديد گندم هاي زمستانه

چكيده:

 در اين ارزيابي تعداد 10 رقم /لاين زمستانه و بينابين گندم در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي در سه تكرار در دو شرايط نرمال و تنش خشكي بعد از گرده افشاني در سال زراعي1388-1389 در اراضي ايستگاه تحقيقات كشاورزي اردبيل مورد بررسي قرار  گرفتند.

نتايج نشان دادند كه در بين ژنوتيپ ها ي گندم بجزء صفات وزن هزار دانه و تعداد دانه در سنبله كه در شرايط نرمال داراي تفاوت معني داري نبودند ولي در شرايط تنش خشكي آخرفصل معني دارشدند در اكثر صفات موردبررسي در هر دو شرايط بدون تنش و واجد تنش خشكي بعد از گرده افشاني اختلاف معني داري وجود داشت. 

  خشكي آخر فصل به ترتيب عملكرد دانه را بميزان 4/22 درصد، وزن هزار دانه را بميزان 8/15% ، ارتفاع بوته را بميزان 3% ، وزن پدانكل در مرحله رسيدن فيزيولوژيكي را بميزان 18%، وزن كل ماده خشك در ساقه را بميزان 4/3% كاهش داد. ولي خشكي در روي تعداد دانه در سنبله تاثيري نداشت.

بيشترين عملكرد دانه در شرايط آبي متعلق به رقم شماره 2 با توليد 6/7 تن در هكتار، و در شرايط تنش خشكي بعد از گرده افشاني متعلق به رقم شماره 9 با توليد 13/6 تن در هكتار بود و از آنجائيكه رقم شماره 9 به ترتيب با توليد 2/7 تن در هكتار در شرايط آبي و  13/6 تن در هكتار در شرايط تنش خشكي بعد از گرده افشاني محصول توليد كرده است و در بين كليه ارفام و لاين هاي مورد ارزيابي گندم از نوسانات كمتري از نظر توليد محصول داشته و بطور متوسط در هردو شرايط تنش و واجد تنش خشكي بيشترين محصول را نسبت به ساير ارقام و لاين هاي گندم  مور ارزيابي توليد كرده است مي توان گفت اين لاين از سازگاري خوبي به شرايط تنش خشكي آخر فصل داشته و قابل توصيه مي باشد.

عملكرد دانه با وزن كل ماده خشك  در ساقه و وزن پدانكل به ترتيب  r =-0.187 و r =-0.515   رابطه همبستگي منفي در طول مرحله پركردن دانه در شرايط بدون تنش خشكي داشت در حاليكه عملكرد دانه با وزن كل ماده خشك  در ساقه و وزن پدانكل داراي رابطه همبستگي مثبت  به ترتيب  r =0.281 و r =0.323   در شرايط واجد تنش خشكي بعد از گرده افشاني در طول مرحله پركردن دانه بود.

كلمات كليدي:

ژنوتيپ هاي گندم

تنوع ژنتيكي

تحمّل به خشكي

 Abstract

For understanding the genetic bases of stem reserve differences under drought stress conditions,   10 winter wheat genotypes were evaluated under post anthesis drought stress and complete irrigation conditions in Ardabil during 2007-2009 years by using RCBD with 3 replications. Results showed that there was significantly differences (p<0.01) between genotypes in most of studied characters under both irrigated and post anthesis drought stress conditions. Grain yield, 1000grain weight, plant height, peduncle weight at maturity and total stem dry weight were reduced under drought condition by 22.4, 15.8, 3 and 18%, respectively, but drought did not effect on grain number per spike. Drought increased mobilization of dry matter, mobilization efficiency and contribution of assimilate from vegetative organs to developing kernels, by 33.8, 66.2 and 88.3%, respectively. On average the highest grain yield was found from genotype No 2 with 7.6 t/ha under irrigated condition and genotype No 9 with 6.13 t/ha under post anthesis drought stress condition.  Thereby the genotype No 9 on average with producing of 7.2 and 6.13 t/ha grain yield was found as a suitable genotype to terminal drought stress condition and its grain yield changed relatively few than other genotypes studied under drought stress condition. Grain yield was positively correlated with accumulation of dry matter in vegetative organs (stem+spike+leaves) and peduncle weight during grain filling period under drought stress condition by r =0.281 and r =0.323, respectively. But Grain yield was negatively correlated with accumulation of dry matter in vegetative organs (stem+spike+leaves) and peduncle weight during grain filling period under irrigated condition, with r = 0.187 and r = 0.515**, respectively.

مقدمه :

تاثير محدوديت آب در گياهان و واكنش آنها براي مقابله با تنش خشكي متفاوت است و حتي گياهان در چه مرحله اي از رشد و نمو خود در معرض تنش خشكي و كم آبي قرار گرفته باشد از نظر تحمل به خشكي حائز اهميت است بطوريكه مراحل مختلف رشد گياه از تحمل هاي متفاوتي نسبت به تنش هاي محيطي از خودشان نشان مي دهند لذا با استفاده از چنين پديده هايي نسب به شناسائي ارقام و لاين هاي متحمل به تنش اقدام مي نمايند و همچنين شناسايي ارقام و لاين هاي گندم كه داراي عملكرد بالا در شرايط بدون تنش و عملكرد مطلوب در شرايط واجد تنش خشكي براي توليد پايدار محصول گندم از اهميت بسزائي برخوردار است. 

پديده رشد جمعيت در كشورهاي در حال توسعه و تنوع مواد غذايي و مصرف بالاي آن در كشورهاي پيشرفته باعث شده است كه نياز تقاضاي جهاني به غذا به ميزاني كه در تاريخ سابقه نداشته افزايش يابد (اخوان، (1385). گندم با نام علمي Triticum aestivum اولين غله و مهمترين گياه زراعي دنيا است (ارزاني، 1383). دامنه وسيع و سازگاري زياد اين گياه و همچنين مصارف متنوع اين غله در تغذيه انسانها باعث گرديده كه به عنوان مهمترين غله جهان به ويژه در كشورهاي در حال توسعه مطرح گردد و حدود 20% منابع غذايي مردم جهان را تشكيل دهد (ساراني و همكاران، 1385).

گندم نه تنها يك كالاي مهم تجاري در دنيا مي باشد بلكه به عنوان سلاح برتر در دنياست كه روز به روز بر اهميت استراتژيك آن افزوده مي شود. نان گندم به عنوان اصلي ترين غذا از اهميت ويژه اي در كشور برخوردار مي باشد (اسدي و همكاران، 1385).          بعلاوه نياز به وجود آن به عنوان يك حربه اقتصادي سياسي كاملاً ملموس مي باشد. طبق برآورد مركز بين المللي سياست گذاري غذا، ميزان تقاضاي جهاني گندم تا سال2020 به ميزان 40%  بيش از تقاضاي فعلي افزايش خواهد يافت و اين در حالي است كه منابع در دسترس براي توليد گندم با محدوديت هايي روبرو است. لذا پيش بيني مي شود كه در سال مذكور حدود 100 ميليون تن كمبود عرضه گندم در بازار جهاني وجود داشته باشد (ظهري، 1385).

خشكي و كم آبي يكي از مهمترين عوامل محيطي محدود كننده توليد گندم در مناطق خشك و نيمه خشك مي باشد (رضوي، 1385؛ (Showemimo and Olarewaju,2002; Ashraf and Harris,2005. سطح زير كشت گندم كشور حدود 61/6 ميليون هكتار برآورد شده است كه 57/38 درصد آن آبي و 43/61 درصد بصورت ديم بوده است و همچنين ميزان توليد گندم كشور حدود 57/14 ميليون تن برآورد شده است كه 93/66 درصد آن از كشت آبي و مابقي  (  07/33)درصد از كشت ديم بدست آمده است (بي نام، 1385). به طوري كه نزديك به 70% آن در مناطق نيمه خشك و سرد كشور واقع شده است.

در اين مناطق محدوديت آب آبياري و كمبود رطوبت در مراحل مختلف رشد و نمو گياه مهمترين محدوديت رشد و نمو گندم محسوب مي شود (سنجري، 1384). افزايش عملكرد دانه گندم در اين گونه مناطق از طريق به نژادي و توليد ارقام سازگار و مقاوم به خشكي چندان موفق نبوده است. زيرا صفات گياهي و عوامل محيطي بسياري در بيان پديده هاي مقاومت به خشكي و افزايش محصول دخالت داشته و اين صفات و عوامل اثرات  متقابل از خود نشان مي دهند. فلذا شناسايي ارقام متحمل به تنش آبي از اهميت ويژه اي برخوردار است. بدين منظور اين طرح با اهداف زير اجرا گرديد:

1- شناسايي برخي شاخص هاي موثر فيزيولوژيك و مورفولوژيك براي انتخاب ارقام مقاوم يا متحمل به شرايط محدوديت آب  و ارتباط آن با عملكرد دانه

2- انتخاب ژنوتيپ هاي داراي عملكرد بالا و متحمل به خشكي و شرايط محدوديت آب با استفاده از اندازه گيري صفات فيزيولوژيك مرتبط با مقاومت به خشكي

3- توصيه صفات مؤثر در عملكرد دانه به  به نژاد گران گندم جهت استفاده در برنامه هاي اصلاحي

 4- ارزيابي تفاوت هاي بين ارقام و لاين هاي گندم در ميزان انتقال مجدد مواد فتوسنتزي تحت شرايط تنش خشكي بعد از گرده افشاني

Key words: Wheat, Mobilization of dry matter, efficiency, wheat, drought stress, Assimilate

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                              صفحه

چكيده                                                                                                                 1

مقدمه                                                                                                                  3 

1- بررسي منابع                                                                                                      5

1-1- قدمت و گستره كشت و سازگاري گندم نان                                                             5

2-1- گياه شناسي گندم                                                                                            6 

3-1- اكولوژي گندم                                                                                                 8

4-1- خاك مناسب براي رشد گندم                                                                              9 

5-1- مفهوم خاستگاه يا مركز تنوع                                                                               9 

6-1- عوامل موثر در تنوع صفات در گياهان زراعي                                                           10

 1-6-1- جهش                                                                                                     10

 2-6-1 نوتركيبي                                                                                                   10

7-1- عوامل كاهنده تنوع ژنتيكي                                                                                10

8-1- اهميت تنوع ژنتيكي در اصلاح نباتات                                                                    11

9-1- تنش هاي محيطي                                                                                           12

10-1- تنش خشكي                                                                                                12

11-1- مقاومت گياه به خشكي                                                                                   14

12-1- مكانيزم هاي مقاومت به خشكي                                                                         14

13-1- معيارهاي گزينش براي مقاومت به خشكي                                                            17

14-1- صفات مرتبط با تنش خشكي                                                                            18

 1-14-1- صفات فنولوژيك مرتبط با خشكي                                                                  18

2-14-1-  - صفات مورفولوژيك مرتبط با خشكي                                                             19

 3-17-1- صفات فيزيولوژيك مرتبط با مقاومت به خشكي                                                  23

15-1- شاخص هاي گزينش براي تشخيص ارقام مقاوم به خشكي                                         26

16-1- مروري براهم پژوهش هاي انجام شده در زمينه تنش خشكي وتاثير آن در مراحل

 مختلف رشد و نمو                                                                                                  29

17-1- مروري بر اهم پژوهش هاي انجام شده در زمينه شاخص هاي مقاومت به

 تنش خشكي                                                                                                        39

2- مواد و روش ها                                                                                                   42

1-2- مشخصات محل اجراي آزمايش                                                                            42

2-2- مواد آزمايش                                                                                                  42

3-2- طرح آزمايشي و عمليات زراعي                                                                            45

4-2- صفات مورد ارزيابي                                                                                          46

5-2- تجزيه هاي آماري                                                                                            48

  6-2- واريانس ژنتيكي و فنوتيپي                                                                               49

7-2- وراثت پذيري عمومي و ضريب تغييرات ژنتيكي                                                        49

3- نتايج و بحث                                                                                                     50

1-3- تجزيه واريانس صفات                                                                                       50

1-1-3- تجزيه واريانس صفات در شرايط آبي                                                                 50

2-1-3- تجزيه واريانس صفات در شرايط ديم                                                                 50

2-3- تجزيه واريانس مركب صفات مورد مطالعه                                                               51

3-3- مقايسه ميانگين صفات                                                                                      51

  1-3-3- مقايسه ميانگين صفات درشرايط آّبي                                                               51

  2-3-3- مقايسه ميانگين صفات درشرايط ديم                                                               53

  3-3-3- مقايسه ميانگين مركب                                                                                 55

4-3- بررسي همبستگي بين صفات مورد ارزيابي در شرايط تنش و بدون تنش                          56

5-3- همبستگي بين شاخص هاي مقاومت به خشكي                                                        58

6-3- ارزيابي ژنوتيپ ها براساس شاخص هاي مقاومت به خشكي                                          59

7-3- وراثت پذيري عمومي بين ژنوتيپ هاي مورد ارزيابي                                                   61

8-3- تجزيه به مولفه هاي اصلي و استفاده از آنها در گزينش ژنوتيپ ها درشرايط آبي                 63

9-3- تجزيه به مولفه هاي اصلي و استفاده از آنها در گزينش ژنوتيپ ها درشرايط ديم                 66

10-3- تجزيه خوشه اي                                                                                            68

1-10-3- تجزيه خوشه اي بر اساس صفات مورد ارزيابي در شرايط بدون تنش                          68

 2-10-3- تجزيه خوشه اي بر اساس صفات مورد ارزيابي در شرايط داراي تنش                        69

  11-3- برآورد ميزان تخريب كلروفيل                                                                           70

- نتيجه گيري                                                                                                        72

- پيشنهادات                                                                                                          74

منابع                                                                         75

جداولها

جدول  1-3 :  تجزيه واريانس ساده صفات مورد مطالعه در شرايط آبي

جدول  2-3 : تجزيه واريانس ساده صفات مورد مطالعه در شرايط ديم                                     

 جدول  3-3 :  تجزيه واريانس مركب ( ميانگين مربعات ) صفات مورد ارزيابي در 64 رقم                                                  

جدول  4-3 :  مقايسه ميانگين ساده ژنوتيپ ها برحسب صفات مورد مطالعه در شرايط آبي

جدول  5-3  :  مقايسه ميانگين ساده ژنوتيپ ها برحسب صفات مورد مطالعه در شرايط ديم

جدول  6-3 :  مقايسه ميانگين مركب ژنوتيپ ها بر حسب صفات مورد مطالعه

جدول  7-3 : مقايسه ميانگين صفات در شرايط داراي تنش و بدون تنش از نظر صفات مختلف

جدول  8 -3 : ضرائب همبستگي صفات مورد مطالعه در شرايط آبي

جدول  9-3 :  ضرائب همبستگي صفات مورد مطالعه در شرايط ديم

جدول 10-3 :  ضرائب همبستگي بين شاخص هاي مقاومت به خشكي در ژنوتيپ هاي مورد ارزيابي

جدول 11-3 :  ميانگين عملكرد دانه در دو شرايط تنش و بدون تنش و شاخص هاي مقاومت به خشكي

جدول  12-3 :  مقادير وراثت پذيري عمومي صفات مورد ارزيابي ژنوتيپ هاي گندم در شرايط آبي

جدول  13-3 :  مقادير وراثت پذيري عمومي صفات مورد ارزيابي ژنوتيپ هاي گندم در شرايط ديم

جدول  14-3 : مقادير ويژه، ريشه هاي راكد، درصدي از واريانس قابل توجيه و واريانس تراكمي مولفه هاي اصلي اوّل تا چهارم در شرايط آبي

جدول  15-3 : مقادير ويژه، ريشه هاي راكد، درصدي از واريانس قابل توجيه و واريانس تراكمي مولفه هاي اصلي اوّل تا چهارم در شرايط ديم

جدول  16-3 :  بردارهاي ويژه مولفه هاي چهارگانه برحسب ارزش نزولي متغيرها در شرايط آبي

جدول   17-3 : بردارهاي ويژه مولفه هاي چهارگانه برحسب ارزش نزولي متغيرها در شرايط ديم

جدول   18- 3:  مقادير ژنوتيپ هاي مورد بررسي بر اساس مولفه ها در شرايط آبي

جدول  19-3 : مقادير ژنوتيپ هاي مورد بررسي بر اساس مولفه ها در شرايط ديم

جدول  20-3: تابع تشخيص كانونيك براي تعيين محل برش دندروگرام حاصل از تجزيه خوشه اي ژنوتيپ ها براساس صفات مورد مطالعه در شرايط بدون تنش

جدول  21-3: تابع تشخيص كانونيك براي تعيين محل برش دندروگرام حاصل از تجزيه خوشه اي ژنوتيپ ها براساس صفات مورد مطالعه در شرايط داراي تنش

جدول   22-3  :  ميانگين خوشه ها و درصد انحراف آنها از ميانگين كل بر اساس صفات مورد مطالعه در ژنوتيپ هاي گندم در شرايط بدون تنش

جدول  23-3 :   ميانگين خوشه ها و درصد انحراف آنها از ميانگين كل بر اساس صفات مورد مطالعه در ژنوتيپ هاي گندم در شرايط داراي تنش

جدول   24-3 : ميزان ضريب تخريب كلروفيل در واحد برگ برحسب درصد

شكلها

شكل 1-3:  دندروگرام حاصل از تجزيه خوشه اي در شرايط بدون تنش

شكل 2-3:  دندروگرام حاصل از تجزيه خوشه اي در شرايط داراي تنش

شكل 3-3: نمودار سه بعدي شاخص تحمل (STI ) و عملكرد بالقوه (YP)  و عملكرد در شرايط تنش (YS)

شكل 4-3: نمودار اثر متقابل عملكرد ژنوتيپ ها در دو شرايط آبي و ديم

شكل5-3: نمودار شاخص تحمل به خشكي عملكرد ژنوتيپ هاي گندم

عنوان: دانلود فايل اكسل داده هاي ضريب بتا شركتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از سال 89 الي 93

فرمت: excel

ضريب بتا از جمله متغيرهاي مهم حسابداري مي باشد كه در تحقيقات و پايان نامه هاي رشته هاي حسابداري،

مديريت مالي و اقتصاد به عنوان متغير مالي مورد استفاده قرار مي گيرد. اين فايل شامل ضريب بتا مربوط به

132 شركت پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران براي بازه زماني5 ساله 1389 الي 1393 مي باشد

كه مي توان از آن در برآورد مدل رگرسيوني استفاده كرد.

پايان نامه طبقه بندي ژنوتيپ‌ها از لحاظ ژن‌هاي آنتي‌پورتر

چكيده

   به منظور بررسي مكانيزم­هاي مقاومت به شوري در مرحله جوانه­زني در ارقام گندم براي استفاده در برنامه­هاي دورگ­گيري و اصلاح نباتات، 6 رقم از مناطق كويري و شمال ايران بنام­هاي (كوير، ارگ، بم، آرتا،مرواريد و دريا) انتخاب و در پنج سطح شوري شامل (0، 1/0، 2/0، 3/0 و 4/0 ميلي­مولار) كشت گرديد. در هر روز تعداد بذور جوانه زده و نيز پس از 12 روز طول كلئوپتيل اندازه­گيري شد. شاخص­هاي جوانه­زني از طريق فرمول المدرس() محاسبه و نهايتاً ارقام حساس و مقاوم شناسايي شد. در ادامه، در 5 رقم ميزان بيان نسبي ژنهاي آنتي پورتراز طريق روش كمي بيان نسبي ژن (Real Time PCR) ارزيابي شد. نتايج نشان داد كه بيان نسبي ژن­هاي مربوط به آنتي پورترهاي TaNHX1 و TaNHX2 در ارقام مقاوم و ارقام حساس تفاوت معني دار داشت، بطوريكه با افزايش سطح شوري (استرس) آنتي پورتر TaNHX2 در ارقام مقاوم بيشتر بيان شده بود. بنابراين در ارقام مقاوم مورد مطالعه بيان نسبي TaNHX2 نسبت به TaNHX1 در مكانيزم مقاومت نقش بيشتري داشته است. ارقام حساس با وجود افزايش بيان ژ­ن­هاي TaNHX1 و TaNHX2 در سطوح پايين شوري ولي ميزان بيان آنها كمتر از ارقام مقاوم بوده و كارايي زيادي در ايجاد مقاومت نداشته است. بيان نسبي ژن­هاي  TaNHX1 و TaNHX2 و رابطه آن با شاخص­هاي جوانه­زني در دو رقم تفاوت داشت كه اين نتيجه در اثر وجود اثر متقابل ژنوتيپ × سطوح شوري حاصل شده است. بررسي بيان نسبي ژن­ TaNHX2 مي­تواند در ارقام مقاوم در سطح شوري نسبتاً بالاي 3/0 ميلي­مولار بعنوان ماكر استفاده شود.

كلمات كليدي: ژن‌هاي آنتي‌پورترNa⁺/H⁺، شوري، گندم

مقدمه

با توجه به ‌اينكه جمعيت دنيا به طور فزاينده‌اي روبه افزايش است و دانشمندان پيشبيني كرده­اند كه در سال 2030 ميلادي جمعيت كره زمين به 10 ميليارد نفر مي‌رسد، اكنون اين سوال پيش مي‌آيد كه براي تهيه و تأمين مواد غذايي براي چنين جمعيتي چه بايد كرد و چه چاره‌هايي انديشيد (رنجبر، 1392). غلات مهم‌ترين گياهان زراعي هستند (امام، 1383)، توليد كل غلات جهان 8/1 ميليارد تن است كه بيشترين ميزان آن (حدود 500 تا 600 ميليون تن) به گندم اختصاص دارد و از نظر سطح زير كشت و توليد ساليانه نيز گندم در درجه اول اهميت قرار دارد (صفي خاني، 1386).

گندم گياهي است كه در سراسر دنيا از كرانه­هاي قطبي تا حوالي استوا كشت مي‌شود (نجفي‌ميرك و شيخي‌گرجاني، 1384). كشت و همچنين رشد و نمو اين نبات در بسياري از نقاط دنيا و در شرايط آب و هوايي مختلف امكان‌پذير مي‌باشد (شيخ زاده مصدق، 1392). گندم اولين و مهم‌ترين گياه زراعي تأمين كننده نياز‌هاي غذايي بشر است كه حدود صد قرن پيش اهلي شده است. با توجه به رشد روز افزون جمعيت جهان اهميت غذايي و اقتصادي گندم روز به روز بيشتر مي‌گردد (خدابنده، 1376). بنابراين ضرورت افزايش توليدات غذايي، جهت تامين نياز‌هاي جمعيت روز افزون اجتناب ناپذير مي‌باشد (رنجبر، 1392). مهم‌ترين مصرف گندم در جهان براي تغذيه انسان است و همچنين در پرورش دام و طيور، كاغذ سازي و بسياري از صنايع ديگر مورد استفاده قرار مي‌گيرد (خدابنده، 1376).

تنش در موجودات زنده به معني انحراف از شرايط مطلوب براي زندگي تعريف مي‌شود. هر عامل محيطي كه باعث ايجاد صدمه يا خسارت در موجود زنده شود، تنش بيولوژيك  نام دارد. تنش از نظر علم بيولوژي به نيروهايي گفته مي‌شود كه از طريق تأثير بر واكنش‌هاي طبيعي گياه، باعث كاهش نمو، رشد و توليد و كاهش عملكرد گردد (فيشر، 1989).

تنش شوري يكي از تنش‌هاي غيرزنده است كه بشر از هزاران سال پيش تاكنون با آن دست به گريبان بوده است. شور شدن اراضي از زماني آغاز گرديد كه انسآن‌ها شروع به عمليات كشاورزي كردند و توسعة سريع و نامناسب سيستم‌هاي آبياري در مقياس بزرگ منجر به گسترش پديدة شوري در اراضي قابل كشت گرديد (خوش‌خلق‌سيما و عسگري، 1380).

هيچ قاره و اقليمي عاري از خاك‌هاي متاثر از شوري با منشاء اوليه يا ثانويه نيست. اين خاك‌ها حدوداً يك ميليارد هكتار از سطح زمين را پوشانيده‌اند كه 75 ميليون هكتار از آن در جنوب غربي آسيا قرار دارد. ايران با 27 ميليون هكتار اراضي شور در مقام اول كشورهاي اين ناحيه قرار دارد و پس از آن هند و پاكستان به ترتيب با 8/23 و 5/10 ميليون هكتار مقام دوم و سوم را دارند (صادقي و همكاران، 1385).

در ميان اندام‌ها و مراحل مختلف رشد گياه شوري بيشترين اثر را روي جوانه­زني بذر و ريشه‌هاي كم عمق دارد. زيرا نمك عمدتاً در لايه‌هاي بالاي خاك تجمع مي‌كند (سوماني، 1991). جوانه‌زدن پديده بسيار پيچيده‌اي است كه طي آن تغييرات فيزيولوژيك و بيوشيميايي بسياري در بذر انجام مي‌گيرد تا جنين فعال گردد. شوري ابتدا جذب آب را كاهش مي‌دهد؛ زيرا سبب كاهش پتانسيل اسمزي آب خاك مي‌گردد، از طرف ديگر سبب سميت يعني تغيير فعاليت آنزيمي، اختلال در متابوليسم پروتئين‌ها، بهم ريختن تعادل هورموني و كاهش استفاده از ذخيره بذر مي‌شود (به نقل از ميرزا معصوم زاده، 1392).

وجود تنوع ژنتيكي براي موفقيت در اصلاح‌ نباتات ضروري است. به طوري كه انتخاب موفقيت آميز ژنوتيپ‌هاي برتر از داخل توده‌هاي مورد اصلاح بستگي به وجود تنوع ژنتيكي دارد و بدون آن هيچ پيشرفتي در اصلاح امكان‌پذير نيست (خالدي، 1373 به نقل از مطلوبي اقدم، 1387). براي استفاده از سرمايه عظيم تنوع ژنتيكي اطلاع از ماهيت و ميزان تنوع در ژرم پلاسم از اهميت زيادي در برنامه‌هاي اصلاحي برخوردار است زيرا والديني كه از لحاظ ژنتيكي متفاوت هستند هيبريد با هتروزيس بيشتر توليد مي‌كنند و احتمال بدست آوردن نتاج تفرق يافته برتر از والدين را افزايش مي‌دهند (باقري و همكاران، 1375).

براي استفاده از زمين‌هاي شور در كشاورزي سه امكان وجود دارد:

1-         تغيير محيط: مشخص است كه جبران كمبود يك عنصر در خاك به مراتب آسان‌تر از رفع مازاد يك عامل مي‌باشد روش‌هاي مختلفي براي رفع شوري خاك وجود دارد ولي همگي آن‌ها پرهزينه هستند.

2-         تغيير گياهان مورد كشت يا تعويض گياهان زراعي حساس به شوري با گونه‌هاي سازگار به شوري يا هالوفيت‌ها.

3-          اصلاح گياهان زراعي جهت افزايش تحمل شوري از طريق منابع ژنتيك موجود كار با استفاده از روش‌هاي كلاسيك اصلاح‌نباتات و روش‌هاي نوين مهندسي ژنتيك (يئو، 1989 و خوش‌خلق‌سيما و عسكري، 1380).

طي دهه‌هاي گذشته تلاش‌هاي فزاينده‌اي براي بدست آوردن ژنوتيپ‌هاي متحمل به شوري كه قادر به رشد در محيط‌هاي شور باشند، صورت گرفته است. با اين حال ژنوتيپ‌هاي زراعي اصلاح شده براي تحمل شوري وجود دارد كه به عنوان يك راه حل اقتصادي در اكوسيستم‌هاي شوري مورد بهره برداري قرار گرفته‌اند (كوليس، 1993).

از آنجايي كه فنوتيپ گياه از اثر توام ژنوتيپ و محيط شكل مي‌گيرد، اثر شوري توام با اثر ساير عوامل محيطي در يك گياه جلوه‌گر مي‌شود از اين رو بررسي وراثت‌پذيري تحمل شوري در گياهان مشكل است (شاتون، 1984).

بررسي مكانيزم‌هاي مولكولي مقاومت به شوري در ارقام متفاوت، اين امكان را مي‌دهد كه شناخت كاملي از زمينه ژنتيكي ارقام بدست آورده و از آن‌ها به‌صورت آگاهانه در توليد ارقام مقاوم استفاده كرد. منابع مقاومت به شوري توسط TFها، ژن‌هاي Nax1 وNax2، ترانسپورترها، منابع آنتي‌اكسيدان‌ها (ضعيفي‌زاده و همكاران، 2012) گزارش شده‌اند. شناخت ارقام و ژنوتيپ‌هاي اصلاح شده ايراني از لحاظ پتانسيل‌هاي منابع مقاومت به شوري از جنبه‌هاي ملكولي مخصوصاً ترانسپورترهاي H⁺/Na⁺ما را در اصلاح و استفاده از آن‌ها دربرنامه‌هاي تلاقي و دورگگيري هاي موفق ياري نمايد.

1-2- پيشينه پژوهش

تنش شوري يكي از مشكلات عمده كشاورزي به ويژه در مناطق خشك و نيمه خشك مي‌باشد. اثرات منفي ناشي از اين تنش مانع رسيدن گياهان به حداكثر پتانسيل عملكرد مي‌گردد (پارديا و داس، 2005). اثرات منفي عمده ناشي از شوري در گياهان به دليل افزايش غلظت يون‌هاي سمي در گياه و ايجاد عدم تعادل يوني همراه با تنش كم آبي در گياه است (بلوموالد و آپسه، 2000). سديم يكي از يون‌هائي است كه با افزايش غلظت آن در سيتوپلاسم گياهان تحت تنش شوري موجب اختلال در فرآيندهاي بيوشيميايي و فيزيولوژيكي گياه مي‌شود (تستر و دونپورت، 2003). در حقيقت افزايش يون سديم اختلال در جذب و عمل يون پتاسيم و نتيجتاً سبب افزايش نسبت Na⁺/K⁺ مي‌شود كه‌اين موضوع اكثراً فرآيندهاي فيزيولوژيك گياه را تحت تأثير قرار مي‌دهد (خان و عبدالله، 2003). بنابراين جهت تحمل تنش شوري ضروري است كه گياه بتواند غلظت يون سديم را در سيتوپلاسم پايين نگه دارد.

در گياهان، يون سديم به واسطه فعاليت آنتي‌پورترهاي  Na⁺/K⁺از سيتوزول به بيرون رانده مي‌شود. آنتي‌پورترهاي واكوئلي با فرستادن يون‌هاي سديم به درون واكوئلي گياه آن را از سيتوزول دور مي‌كنند. تحت شرايط تنش شوري، بيان ژن رمز كننده آنتي‌پورترهاي واكوئلي افزايش مي‌يابد كه نشان از اهميت اين پروتئين در مكانيزم‌هاي تحمل تنش دارد (فوكودا و همكاران، 1996). با تحقيقات انجام شده در گياهان مشخص گرديده كه آنتي‌پورترهاي واكوئلي توسط يك خانواده چندژني رمز مي‌شوند براي مثال در ذرت و آرابيدوپسيس شش ايزوفرم براي اين ژن وجود دارد (زورب و همكاران، 2005).

همانگونه كه ذكر گرديد گزارش‌هاي متعددي دال بر اهميت آنتي‌پورترهاي واكوئلي در تحمل تنش شوري وجود دارد كه در اين ميان ژن‌هاي رمز كننده‌اين پروتئين در گياهآن‌هالوفيت جايگاه ويژه‌اي دارند (پارديا و داس، 2005؛ يوكويي و همكاران، 2002 و زانگ و همكاران، 2005). هالوفيت‌ها با پايين نگه داشتن غلظت يون‌هاي سمي ‌از جمله سديم در سيتوزول تحت شرايط تنش اين امكان را براي خود فراهم مي‌آورند كه بتوانند تنش را به خوبي پشت سر بگذارند (پارديا و داس، 2005). بنابراين ژن‌هاي رمز كننده آنتي‌پورترهاي واكوئلي در گياهآن‌هالوفيت مي‌توانند نامزدهاي مناسبي براي اصلاح گياهان زراعي مهم و حساس نسبت به تنش شوري باشند. با استفاده از اين ژن‌ها از طريق مهندسي ژنتيك مي‌توان گياهان زراعي متحمل نسبت به تنش شوري ايجاد نمود، علاوه بر اين مي‌توان با بررسي و تجزيه و تحليل توالي نوكلئوتيدي اين ژن‌ها و توالي اسيدآمينه‌اي پروتئين‌هاي رمزشونده توسط آن‌ها و مقايسه آن‌ها با گياهان معمولي به درك بيشتري نسبت به توانايي هاي اين آنتي‌پورترها در مكانيسم تحمل دست يافت.

گياهان قادرند تنش را دريافت كرده و سيگنال تنش را به درون سلول خود انتقال داده و مكانيزم‌هاي سازگاري خود را فعال كنند. مكانيسم سازگاري گياهان به تنش هاي محيطي غالبا با تغيير بيان ژن‌هايشان همراه است. يكي از راه‌هاي بررسي الگوي بيان ژن‌ها اندازه‌گيري ميزان رونوشت‌هاي mRNAكدشده از تك ژن به كمك روش‌هايي مانند ريزآرايه ،  SAGE,cDNAو AFLP است. براي مثال با استفاده از  cDNAتعداد 194 رونوشت  mRNAشناسايي شدند كه بيان شان تحت تنش شوري در آرابيدوپسيس پنج برابر افزايش يافت شده بود (موتواكي و همكاران، 2002). در تحقيق مشابه الگوي بيان ژن‌هاي برنج تحت تنش شوري مورد بررسي قرار گرفت و نشان داد كه بيش از 10% ژن‌ها در فاز اوليه تنش شوري كاهش يا افزايش بيان نشان مي‌دهند (كاوازاكي و همكاران، 2001). با وجود قدرت بالاي روش‌هاي ذكر شده در تجزيه بيان ژن‌ها، هيچ يك از اين روش‌ها اطلاعات كمي و كيفي از فرآورده نهايي ژن‌ها (پروتئين‌ها) در اختيار قرار نمي‌دهند.

ماژول و همكاران (2000) در بررسي اثر تنش شوري بر روي ريشه‌هاي دو رقم گندم مقاوم و حساس، 9 پروتئين پاسخ دهنده را شناسايي كردند. داداشي دوكي و همكاران (2006) به بررسي الگوي بيان پروتئين در پانيكول برنج تحت تنش شوري پرداختند، در اين تحقيق ژنوتيپ  IR651به عنوان مقاوم به شوري انتخاب شده و 12 روز پس از اعمال تنش شوري نمونه­گيري از پانيكول‌هاي جوان برنج انجام گرفته است. نمونه‌هاي پانيكول در سه سطح از لحاظ اندازه تقسيم‌بندي شدند. الگوي بيان اين سه گروه تجزيه شده و بيان 13 پروتئين در هر سه گروه دچار تغيير بيان قابل ملاحظه‌اي شده بودند با شناسايي اين پروتئين‌ها بوسيله طيف سنجي جرمي، به عنوان آنتي‌اكسيدان‌ها و پروتئين‌هاي درگير در ترجمه، رونويسي، انتقال و سنتز  ATPتشخيص داده شدند. از آنجائيكه شناسايي منابع مولكولي مقاومت يا تحمل به شوري مي-تواند ما را براي استفاده از آنها در برنامه­هاي دورگ­گيري هدايت نمايد لذا اهداف اين تحقيق به شرح زير مي­باشد.

1-3- اهداف تحقيق

1- مقايسه و بيان ژن‌هاي آنتي‌پورتر ارقام حساس و مقاوم از لحاظ بيان اين ژن‌ها.

2- طبقه بندي ژنوتيپ‌ها از لحاظ ژن‌هاي آنتي‌پورتر

3- بررسي ميزان مقاومت به شوري در ژنوتيپ‌هاي مورد مقايسهدر مرحله جوانه‌زني

4- بررس رابطه بين ميزان بيان ژن‌هاي آنتي پورترو ميزان مقاومت به شوري در مرحله جوانه­زني

 - Biological Stress

  - Microarray

پايان نامه نظام حقوقي حاكم بر كاربرد تسليحات متعارف

چكيده:

نظام حقوقي حاكم بر كاربرد تسليحات متعارف يكي از گرايش هاي چند وجهي حقوقي مي باشد كه از جنبه هاي مختلف حقوقي بين المللي قابليت ارزيابي دارد.توجه بين المللي به كاربرد تسليحات متعارف يه ويژه با پايان دوران جنگ سرد و افزايش وقوع مخاصمات مسلحانه داخلي و به تبع آن افزايش تلفات غيرنظاميان مورد توجه بين المللي قرار گرفت..با اين حال،كاربرد تسليحات متعارف نه تنها آثار محدود به مخاصمات داشته است بلكه تاحدودي زياد آثار آن به پس از پايان مخاصمات موكول مي گردد.در اين تحقيق به دنبال آن هستيم كه مشخص نماييم  نظام حقوقي بين المللي حاكم بر كاربرد تسليحات متعارف به چه نحو  مي باشد؟ نتيجه تحقيق حاضر بدين صورت مي باشد كه نظام حقوقي بين المللي حاكم بر كاربرد تسليحات متعارف در چهار بخش حقوق توسل به زور،حقوق بين الملل بشردوستانه،حقوق بين الملل مسئوليت بين المللي و حقوق بين الملل كيفري ،بيش ترين توجه را به سوي خود جلب كرده است. با اين حال نمي توان صرفا به الزامات حقوقي براي پيشبرد نظام حقوقي حاكم بر كاربرد تسليحات متعارف اكتفاء كرده بلكه در كنار آن بايد به الزامات ساير نظامات مانند نظامات روابط بين المللي نيز در اين زمينه توسل جست.

كليد واژگان: تسليحات متعارف، سازمان ملل متحد،كنترل تسليحات.

مقدمه:

بررسي هاي باستان شناسي نشان مي دهند كه تا نخستين دوره هاي نوسنگي، خبري از جنگ نيست. ولي در ادوار بعدي  عصر نوسنگي،بشر توانست سلاح بسازد و جنگ بين همنوعان به طور فزاينده اي آغاز شد. در حقوق اسلام نيز،جنگ با هر شيوه و وسيله اي،منع شده است؛چنانچه شهيد اول در كتاب لمعه دمشقيه،رها كردن آب به سمت دشمن، آتش ريختن بر سر آنان و بكارگيري سم عليه دشمن را مكروه مي داند. عمدتا  سه دليل عمده ،در گسترش استفاده و تجارت سلاح هاي  متعارف در مخاصمات در دهه هاي اخير موثر واقع شده است: 1- پايان جنگ سرد ،و به تبع آن، تغيير نسبي ماهيت مخاصمات مسلحانه بين الدولي به جنگ هاي داخلي و كوچك تر شدن فضاي مخاصماتي، دگرگوني نسبتا بزرگي را در بازار  تسليحات متعارف، ايجاد كرد. در حاليكه در دوران جنگ سرد،دولتها بازيگران اصلي  انتقال سلاح  به شمار مي رفتند و اولويت بر سلاح هاي  سنگين  با فناوري  هاي پيشرفته  قرار داشت  كه با اهداف ايدولوژيك در ميان متحدان توليد و عرضه مي شد  در دوران  اخير  انگيزه هاي  اقتصادي  توليد كنندگان در اولويت قرار گرفته  و بازيگران غير دولتي  نيز در بازار  اسلحه به شكل  چشم  گير تري به فعّاليت  مشغول شده اند.  بخش  عديده  تجارت اسلحه كوچك و سبك به  صورت كاملا  قانوني  انجام  مي شود  .

2- مرزها: اين مسئله به دو شكل  عمده در افزايش تجارت  تسليحات متعارف ، موثر بوده است: الف- پايان  استعمار سنتي در  كشورهاي آفريقايي ، به دليل عدم تعيين دقيق مرز و حضور  قبايل  متعدد در طول مرزها ، منجر به  افزايش خشونتهاي محلي و به تبع ان گسترش  استفاده از  تسليحات متعارف عمدتا سبك و يا  نيمه سنگين در اين نبردها گشته است(چنانچه در راي ديوان  بين المللي دادگستري در قضيه  نيجر  عليه بوركينافاسو  مشهود  است).ب- با حذف مقررات مربوط به كنترل مرزها  ميان اتباع كشورها  به خصوص در كشورهاي عضو اتحاديه  اروپايي ، امكان  استقرار  و  تبادل تسليحات توسط باندها و شبكه هاي مجرمانه به صورت هماهنگ و سازمان يافته ،  افزايش  پيدا  كرد است

اهداف

هدف اصلي از تدوين اين پايان نامه پاسخ دادن به پرسش  اصلي ذيل  مي باشد:

-پرسش  اصلي:

1-  نظام حاكم بر تنظيم كاربرد تسليحات متعارف در حقوق بين الملل چه صورت مي باشد؟

در راستاي پرسش اصلي فوق الذكر،پرسش  هاي فرعي ذيل مطرح مي گردد

2-چالش ها،خلاء ها  و راه كارها در زمينه اجراي بهتر نظامات بين المللي حاكم بر كاربرد تسليحات متعارف چه مي باشند؟

پاسخ اوليه به پرسش اصلي:

نظام حاكم بر تنظيم كاربرد تسليحات متعارف در حقوق بين الملل از چهار منظر اصلي حقوق توسل به زور،حقوق بين الملل بشردوستانه ،حقوق مسئوليت بين المللي دولت ها و حقوق بين الملل كيفري قابليت بررسي دارد. در زمينه حقوق توسل به زور مي توان باتوجه به نظام مندرج در منشور ملل متحد به ويژه اصل عدم توسل به زور(بند 4 ماده 2 ) و هم چنين ماده 51 منشور ملل متحد مبتني بر تجويز دفاع مشروع فردي يا دسته جمعي؛قايل به اين بود كه تنها در وضعيت دفاع مشروع مندرج در منشور ملل متحد و با چهارچوب هاي احصايي آن است كه كاربرد تسليحات متعارف توسط دولت ها مي تواند جنبه قانوني به خود بگيرد و بنابراين در ساير وضعيت ها كه با استناد به دكترين هايي هم چون دفاع مشروع پيش دستانه،مداخلات بشردوستانه،مسئوليت حمايت و حمايت از حقوق اتباع در خارج درصدد كاربرد تسليحات متعارف اقدام شده و مي شود؛اين كاربرد نمي تواند جنبه قانوني به خود بگيرد و حتي موجبات مسئوليت بين المللي دول بكارگيرنده آنها را فراهم مي نمايد. از منظر حقوق بين الملل بشردوستانه كه مي توان با توجه به دخالت فناوري هاي نوين در توليد و توسعه تسليحات متعارف و عدم قواعد خاص در حقوق بين الملل براي محدود يا ممنوع نمودن قاطبه انواع تسليحات مزبور؛آن را مهم ترين تنظيم كننده و محدود كننده تسليحات متعارف در نظرگرفت نيز اصول و قواعدي مطرح مي شود از جمله التزامات دولت ها به موجب مواد 1 مشترك كنوانسيون هاي چهارگانه ژنو 1949 و 36 پروتكل اول الحاقي 1977 و هم چنين اصول حقوق بين الملل بشردوستانه مانند اصل محدوديت در  كاربرد انواع تسليحات متعارف،اصل تناسب،اصل تفكيك و اصل ضرورت نظامي.از منظر حقوق مسئوليت بين المللي دولت ها،مسئوليت بين المللي دولت ها از چند منظر قابل بررسي مي باشد اينكه دولت ها از طريق انتقال يا كمك هاي تسليحاتي متعارف به گروه ها و دول تحت حمايت آنها به صورت غيرقانوني در كاربرد تسليحات متعارف به ويژه عليه غيرنظاميان مشاركت داشته باشند با زماني كه خود مبادرت به كاربرد غيرقانوني تسليحات متعارف نماين

قسمتي از متن :

مهم ترين راهبرد اتحاديه اروپايي در زمينه بكارگيري تسليحات متعارف،سياست دفاع و امنيت مشترك اتحاديه اروپايي مي باشد.سياست دفاع و امنيت مشترك يكي از سياست هاي  اصلي مداخله اتحاديه اروپا در صحنه بين المللي مي باشد. اگرچه مفهوم مديريت بحران مسلما نمايانگر بعد خارجي تامين امنيت بوسيله اتحاديه اروپا از طريق تمامي وسايل در دسترس آن مي باشد، در چهارچوب سياست دفاع و امنيت مشترك،آن(مديريت بحران) داراي يك معني خاص مي باشد. سياست دفاع و امنيت مشترك با يك مفهوم اصيل امنيت و دفاعي،ابزار واكنش اتحاديه اروپا به مداخله مستقيم ( و غير مستقيم) در يك مخاصمه يا يك بحران خشونت آميز مي باشد[1]. سياست دفاع و امنيت مشترك به عنوان پس آيند دوران پيش از معاهده ليسبون، يك صلاحيت عملياتي را كه از منابع غيرنظامي و نظامي منتفع مي باشد را براي اتحاديه فراهم مي نمايد[2]. اتحاديه مي تواند اين صلاحيت را در ماموريت هاي خارج از مرزهايش براي حفظ صلح،پيشگيري از مخاصمه و تقويت امنيت بين المللي بر اساس اصول سازمان ملل متحد به كار ببرد[3]. بند يك ماده 43معاهده اتحاديه اروپا متاخرا تصريح مي نمايد كه وظايفي كه بواسطه آن، اتحاديه مي تواند از ابزار غيرنظامي و نظامي سياست دفاع و امنيت مشترك استفاده نمايد مي بايستي شامل:

((....عمليات مشترك خلع سلاح،تكاليف بشردوستانه و امداد و نجات[4]،وظايف مشاوره و كمك نظامي،وظايف پيشگيري از مخاصمات و حفظ صلح و وظايف نيروهاي رزمي در مديريت بحران از جمله تحكيم صلح و تامين ثبات پسا مخاصماتي مي باشد......))

اين معاهدات هم چنين تصريح مي نمايند كه اين تكاليف مي توانند براي مبارزه عليه تروريسم از جمله پشتيباني از دول ثالث در مبارزه با تروريسم در قلمروهايشان كمك نمايد[5]. بنابراين،محدوده وظايف و اهداف كه بر اساس  سياست دفاع و امنيت مشترك بايد انجام شود گسترده است. .وظيفه اي كه بايد انجام شود به يك وضعيت خاص يا اهدافي كه درصدد دست يابي بدان هست، بستگي دارد. عملا، وظيفه مبتني بر سياست دفاع و امنيت مشترك به عنوان يك ماموريت غير نظامي،يك عمليات نظامي يا يك ماموريت مختلط غيرنظامي-نظامي[6]انجام مي شود[7]. هر يك از اين ابعاد در منطقه صحراي آفريقا [8]كه در آن، اتحاديه اروپا همچنان كه در فوق بحث شد داراي تعهدات توسعه و امنيت مي باشد؛ اجراء گشته است.

[1] ن.ك به برنامه دفاع و امنيت مشترك براي آفريقا،پانوشت  شماره 42.اساسا، در حالي كه جنبه مداخله مستقيم سياست دفاع و  امنيت مشترك اتحاديه اروپا (آن چنان كه در مواد42 و 43 معاهده اتحاديه اروپا مقرر شده) به صورت كلي شناخته شده تر مي باشند،هم  چنين  وضعيتي نيز مي باشد كه سياست دفاع و امنيت مشترك دربردارنده ابعاد غير مستقيم  باشند . شروط و قيود برنامه اقدام سياست دفاع  و امنيت مشترك در ارتباط يا صلاحيت سازي و ساير پشتيباني هاي غيرمستقيم مداخله گرايانه  بر اساس راهبرد امنيت مشترك  آفريقايي  از جمله حمايت هاي مالي،گويا و مشهود مي باشند.[2]  مواد 42 و 43 معاهده اتحاديه اروپا.[3]  همان.[4] rescue tasks;

[5] بند يك ماده 43 معاهده اتحاديه اروپا.[6] mixed civilian-military mission;

[7] عملا،تنها بعد مداخله نظامي(به استثناي بعد آموزشي نظامي)سياست دفاع و امنيت مشترك به عنوان يك ((عمليات)) مورد استناد قرار مي گيرند.بعد آموزش نظامي،ابعاد غيرنظامي و مختلط غيرنظامي اغلب به عنوان((ماموريت)) مورد استناد قرار مي گيرند.

[8]  از 34 ماموريت سياست دفاع وامنيت مشترك كه تاكنون توسط اتحاديه اروپا اجراء شده است،15 مورد در منطقه صحراي آفريقا بودند(ن.ك به نقشه سياست دفاع و امنيت مشترك، قابل دسترس در http://www.csdpmap.eu/mission-chart)

فهرست

عنوان..................................................................................................................................صفحه

چكيده..........................................................................................................................................2

فصل اول: مقدمه..................................................................................3

مقدمه كلي...................................................................................................................................4

سابقه علمي.................................................................................................................................6

اهداف..........................................................................................................................................7

فصل دوم:كليات.................................................................................10

مقدمه..........................................................................................................................................11

مبحث اول:تعريف و تبيين انواع تسليحات متعارف......................................................13

گفتار اول:تعريف تسليحات متعارف..........................................................................................13

گفتار دوم:تببين انواع تسليحات متعارف................................................................................15

گفتار سوم: مقايسه  تسليحات متعارف و غيرمتعارف.............................................................18

مبحث دوم:عوامل توجه به كاربرد تسليحات متعارف در جامعه بين المللي در دوران معاصر ..........................................19

گفتار اول: عوامل حقوقي................................................................................................................19

گفتار دوم:عوامل سياسي.................................................................................................................22

گفتار  سوم: عوامل اقتصادي...........................................................................................................23

مبحث سوم:جايگاه كاربرد تسليحات متعارف در نظريه هاي روابط بين الملل..............25

گفتار اول: رئاليسم و  كاربرد تسليحات متعارف............................................................................26

گفتار دوم:ايده آليسم و كاربرد تسليحات متعارف.......................................................................31

گفتار سوم: مهدويت و كاربرد تسليحات متعارف.........................................................................38

مبحث   چهارم:ارزيابي كاربرد تسليحات متعارف در نواحي مختلف.............................42

گفتار اول:ارزيابي كاربرد تسليحات متعارف در قطب جنوب و شمال........................................43

بند اول:ارزيابي كاربرد تسليحات متعارف در قطب جنوب..........................................................43

بند دوم:ارزيابي كاربرد تسليحات متعارف در قطب شمال.........................................................47

گفتار دوم:ارزيابي كاربرد تسليحات متعارف در فضاي ماوراي جو ...........................................50

بند اول:عمده كاربرد تسليحات متعارف در فضاي ماوراي جو..................................................51

1-انجام تحقيقات و آزمايشات تسليحاتي فضايي......................................................................51

2-كاربرد عملي تسليحات متعارف در فضاي ماوراي جو...........................................................51

بند دوم:اصول حاكم بر فضاي ماوراي جو و رابطه آنها با كاربرد تسليحات متعارف................53

1-اصل آزادي بهره برداري و برابري و رابطه آن با كاربرد تسليحات متعارف در فضا..............53

2-اصل احتياط در حقوق بين الملل فضا و كاربرد تسليحات متعارف در فضا.........................55

3-اصل تلاش مقتضي و كاربرد تسليحات متعارف در فضا.....................................................55

بند سوم:اقدامات ممكن به منظور حل و فصل اختلافات بين المللي در زمينه كاربردهاي غيرقانوني تسليحات متعارف در فضاي ماوراي جو................................57

1-مشورت...................................................................................................................................57

2-استناد به مواد 42 و 48 طرح نهايي مسئوليت بين المللي دولت هاي ملل متحد.........58

گفتار سوم:ارزيابي كاربرد تسليحات متعارف در درياهاي آزاد.................................................59

بند اول:كاربرد تسليحات متعارف بر عليه دزدي دريايي........................................................64

بند دوم:كاربرد تسليحات متعارف بر عليه تروريسم دريايي....................................................66

نتيجه گيري.................................................................................................................................68

فصل سوم:قواعد حاكم بر كاربرد تسليحات متعارف در سطح سازمان هاي بين المللي و دولت ها........................................70

مقدمه........................................................71

مبحث اول:ارزيابي اقدامات سازمان ملل متحد در زمينه تنظيم كاربرد تسليحات متعارف.................................................74

گفتار اول:ارزيابي اقدامات مجمع عمومي ملل متحد در زمينه تنظيم كاربرد تسليحات متعارف....74

بند اول:تصويب قطعنامه هاي مرتبط با كاربرد تسليحات متعارف.................................................75

1-قطعنامه هاي مربوط به پيشگيري از كاربرد غيرقانوني تسليحات متعارف.................................75

2-قطعنامه هاي مربوط به مقابله با كاربرد غيرقانوني تسليحات متعارف........................................76

3-قطعنامه هاي مربوط به اقدامات پساكاربردي تسليحات متعارف.................................................76

بند دوم:تدوين كنوانسيون هاي بين المللي مرتبط با كاربرد تسليحات متعارف...........................78

1-كنوانسيون منع برخي تسليحات متعارف......................................................................................79

2-پروتكل اجزاء غيرقابل تشخيص.....................................................................................................82

3-پروتكل اصلاحي مين هاي زميني،تله هاي انفجاري و ساير شيوه هاي آن..............................83

4-پروتكل راجع به تسليحات آتش زا...............................................................................................84

5-پروتكل ليزرهاي كوركننده.............................................................................................................87

6-پروتكل بقاياي انفجاري جنگ......................................................................................................89

7-كنوانسيون اتاوا در مورد مين هاي زميني...................................................................................91

8-كنوانسيون مهمات خوشه اي........................................................................................................94

بند سوم:نهادهاي مجمع عمومي در زمينه تنظيم كاربرد تسليحات متعارف..................................96

1-كميسيون خلع سلاح......................................................................................................................96

2-كنفرانس خلع سلاح ملل متحد....................................................................................................97

3-اداره خدمات اقدام مين ملل متحد..............................................................................................98

4-موسسه تحقيقات خلع سلاح ملل متحد....................................................................................99

گفتار دوم:اقدامات شوراي امنيت ملل متحد در زمينه تنظيم كاربرد تسليحات متعارف………...100

بند اول:اعمال تحريم هاي تسليحاتي و تاثير آن بر كاربرد تسليحات متعارف...........................101

1-تحريم هاي تسليحاتي شوراي امنيت بر عليه جمهوري اسلامي ايران...............................................102

الف-تحريم تسليحاتي قطعنامه 1737.......................................................................................102

ب-تحريم تسليحاتي قطعنامه 1747.........................................................................................105

ج-تحريم تسليحاتي قطعنامه 1929..........................................................................................106

2-بررسي تطبيقي تحريم تسليحاتي متعارف شوراي امنيت عليه ايران با كره شمالي…….....107

3-بررسي تطبيقي تحريم تسليحاتي متعارف شوراي امنيت عليه ايران با عراق...................110

بند دوم:تجويز مداخله نظامي و تاثير آن بر كاربرد تسليحات متعارف....................................112

بند سوم:نهادهاي شوراي امنيت در زمينه تنظيم كاربرد تسليحات متعارف...........................114

1-كميته ستاد فرماندهي نظامي...............................................................................................115

2-كميسيون تسليحات متعارف ملل متحد...............................................................................116

3-كميته ضد تروريسم................................................................................................................117

4-كميته تحريم هاي شوراي امنيت..........................................................................................119

گفتار سوم:ارزيابي آراي ديوان بين المللي دادگستري راجع به تنظيم كاربرد تسليحات متعارف... 120

بند اول:راي مشورتي راجع به تهديد يا توسل به تسليحات هسته اي....................................120

بند دوم:قضيه ديوار حايل............................................................................................................122

بند سوم:قضيه فعاليت هاي نظامي و شبه نظامي ايالات متحده آمريكا در نيكاراگوئه…….....124

بند چهارم:قضيه نسل كشي بوسنيايي ها....................................................................................126

گفتار چهارم:ارزيابي اقدامات دبيركل ملل متحد راجع به كاربرد تسليحات متعارف...............127

بند اول:برنامه اقدام ملل متحد براي محدود كردن تجارت غيرقانوني در تسليحات كوچك و سبك..129

بند دوم:برنامه اقدام هماهنگ سازي تسليحات كوچك.............................................................131

بند سوم:گزارشگران ويژه..............................................................................................................131

بند چهارم:دفتر امور خلع سلاح ملل متحد...............................................................................132

بند پنجم:صندوق تسهيلات حمايت كننده از تنظيم تسليحات ملل متحد(آنسكار)...............134

بند ششم:دفتر مبارزه با جرم و مواد مخدر ملل متحد................................................................134

گفتار پنجم:شوراي اقتصادي-اجتماعي ملل متحد و تنظيم كاربرد تسليحات متعارف.............136

گفتار ششم:موسسات تخصصي و سازمان هاي مستقل از سازمان ملل متحد و تنظيم كاربرد تسليحات متعارف..........................138

بند اول:سازمان بين المللي دريانوردي(ايمو) و تنظيم كاربرد تسليحات متعارف....................138

بند دوم:سازمان علمي،آموزشي و فرهنگي ملل متحد(يونسكو) و تنظيم كاربرد تسليحات متعارف...140

بند سوم:سازمان جهاني گمرك و تنظيم كاربرد تسليحات متعارف..........................................143

بند چهارم:سازمان تجارت جهاني و تنظيم كاربرد تسليحات متعارف.......................................144

مبحث دوم:اقدامات سازمان هاي بين المللي فرامنطقه اي در زمينه تنظيم كاربرد تسليحات متعارف......................................................146

گفتار اول:سازمان پيمان آتلانتيك شمالي(ناتو) و تنظيم كاربرد تسليحات متعارف……..........147

گفتار دوم:جنبش عدم تعهد و تنظيم كاربرد تسليحات متعارف................................................150

گفتار سوم:سازمان همكاري هاي اسلامي و تنظيم كاربرد تسليحات متعارف..........................151

گفتار چهارم:اتحاديه عرب و تنظيم كاربرد تسليحات متعارف....................................................153

مبحث سوم:اقدامات سازمان هاي بين المللي منطقه اي در زمينه تنظيم كاربرد تسليحات متعارف............................................................................................................................................156

گفتار اول:اقدامات اتحاديه اروپايي در زمينه تنظيم كاربرد تسليحات متعارف.........................156

بند اول:اسناد اتحاديه اروپايي در زمينه تنظيم كاربرد تسليحات متعارف.................................157

بند دوم:موارد كاربرد تسليحات متعارف توسط اتحاديه اروپايي.................................................162

1-دولت چهارچوب در قالب سياست دفاع و امنيت مشترك.....................................................162

2-گروه هاي نبرد در چهارچوب سياست دفاع و امنيت مشترك................................................163

3-گروه توانا و مايل بر اساس چهارچوب سياست دفاع و امنيت مشترك...................................164

بند سوم:نهادهاي عضو و همكار اتحاديه اروپايي در زمينه تنظيم كاربرد تسليحات متعارف…......165

1-سازمان امنيت و همكاري اروپا....................................................................................................165

2-دادگاه حقوق بشر اروپا.................................................................................................................167

گفتار دوم:اقدامات اتحاديه آفريقايي در زمينه تنظيم كاربرد تسليحات متعارف……………..........168

بند اول:اعلاميه باماكو.......................................................................................................................169

بند دوم:كنوانسيون جامعه اقتصادي غرب آفريقا راجع به تسليحات كوچك و سبك،مهمات آنها و ساير مواد مرتبط................................................................................................................................................170

بند سوم:پروتكل نايروبي...................................................................................................................171

بند چهارم:پروتكل جامعه توسعه جنوب آفريقا راجع به تسليحات آتشين،مهمات و مواد مرتبط..173

بند پنجم:كنوانسيون كين شاسا.....................................................................................................174

گفتار سوم:اقدامات سازمان كشورهاي آمريكايي در زمينه تنظيم كاربرد تسليحات متعارف….....175

بند اول:كنوانسيون آمريكايي بر عليه توليد غيرقانوني و قاچاق تسليحات آتشين،مواد انفجاري،مهمات و ساير مواد مرتبط...........................176

بند دوم:كنوانسيون آمريكايي شفافيت در تحصيل تسليحات متعارف...........................................178

بند سوم:قوانين نمونه به منظور كنترل جابه جايي بين المللي تسليحات آتشين،قطعات،بخش ها و مهمات آنها......................179

گفتار چهارم:اقدامات شوراي همكاري خليج فارس در زمينه تنظيم كاربرد تسليحات متعارف…...180

گفتار پنجم:اقدامات سازمان همكاري شانگهاي در زمينه تنظيم كاربرد تسليحات متعارف............183

مبحث چهارم: اقدامات دولت ها  در زمينه تنظيم كاربرد تسليحات متعارف................................................................186

گفتار اول: اقدامات جمهوري اسلامي ايران در زمينه تنظيم كاربرد تسليحات متعارف...................186

گفتار دوم: اقدامات ايالات متحده آمريكا در زمينه كاربرد تسليحات متعارف..................................191

گفتار سوم: فدراسيون روسيه و تنظيم كاربرد تسليحات متعارف......................................................196

نتيجه گيري..............................................................................................200

فصل چهارم:ارزيابي نظام حقوقي حاكم بر كاربرد تسليحات متعارف در شاخه هاي مختلف حقوق بين الملل....................................................201

مقدمه........................................................................................................................................202

مبحث اول:ارزيابي نظام حقوقي حاكم بر كاربرد تسليحات متعارف از منظر حقوق توسل به زور ............................................204

گفتار اول: ارزيابي نظري نظام حقوقي حاكم بر كاربرد تسليحات متعارف از منظر حقوق توسل به زور..........................................................204

بند اول: دفاع مشروع و قانوني بودن كاربرد تسليحات متعارف.......................................................204

بند دوم:دفاع مشروع پيش دستانه و غيرقانوني بودن كاربرد تسليحات متعارف...........................206

بند سوم:مداخلات بشردوستانه و غيرقانوني بودن كاربرد تسليحات متعارف.................................210

بند چهارم:دكترين مسئوليت حمايت و غيرقانوني بودن كاربرد تسليحات متعارف........................216

بند پنجم:دكترين مداخله به حمايت از حقوق اتباع در خارج و غيرقانوني بودن كاربرد تسليحات متعارف.............................................222

بند ششم:دكترين مداخلات دموكراسي خواهانه و غيرقانوني بودن كاربرد تسليحات متعارف….....225

گفتار دوم:ارزيابي نظام حقوقي حاكم بر كاربرد تسليحات متعارف در زمان صلح.............................228

بند اول:ارزيابي نظام حقوقي حاكم بر كاربرد تسليحات متعارف در كنترل آشوب هاي خياباني…....228

بند دوم: ارزيابي نظام حقوقي حاكم بر كاربرد تسليحات متعارف در عمليات حفظ صلح…............231

بند سوم: ارزيابي نظام حقوقي حاكم بر كاربرد تسليحات متعارف در زمان رضايت دولت ميزبان.....235

گفتار سوم: ارزيابي نظام حقوقي حاكم بر كاربرد تسليحات متعارف در وضعيت مخاصمات مسلحانه داخلي و غيربين المللي..................................238

بند اول: ارزيابي نظام حقوقي حاكم بر كاربرد تسليحات متعارف در وضعيت مخاصمات مسلحانه داخلي...........................................238

بند دوم: ارزيابي نظام حقوقي حاكم بر كاربرد تسليحات متعارف در وضعيت مخاصمات مسلحانه غيربين المللي...........................242

1-استناد به ماده 3 مشترك در كاربرد تسليحات متعارف در مخاصمات مسلحانه غيربين المللي......243

2- استناد به  شرط مارتنس در كاربرد تسليحات متعارف در مخاصمات مسلحانه غيربين المللي.......245

3-تسري قواعد حاكم بر مخاصمات مسلحانه بين المللي بر كاربرد تسليحات متعارف.......................246

4-قواعد حاكم بر مخاصمات مسلحانه غيربين المللي بر كاربرد تسليحات متعارف.............................246

گفتار سوم: ارزيابي نظام حقوقي حاكم بر كاربرد تسليحات متعارف در وضعيت مخاصمات مسلحانه بين المللي......................................247

بند اول:ارزيابي نظام حقوقي حاكم بر كاربرد تسليحات متعارف در جنگ هاي زميني....................247

1-تانك ها...............................................................................................................................................250

2-تسليحات كوچك و سبك................................................................................................................252

3-مين هاي زميني..............................................................................................................................254

بند دوم: ارزيابي نظام حقوقي حاكم بر كاربرد تسليحات متعارف در جنگ هاي دريايي.............255

1-مقررات موجود بين المللي در زمينه تسليحات متعارف دريايي................................................256

الف-كشتي هاي جنگي.......................................................................................................................256

ب-زيردريايي هاي نظامي.................................................................................................................258

ج-مين گذاري دريايي........................................................................................................................259

د-كاربرد اژدرها...................................................................................................................................262

2-كاربرد تسليحات متعارف دريايي در وضعيت هاي مختلف جنگ دريايي.................................263

الف-كاربرد تسليحات متعارف در وضعيت انسداد دريايي..............................................................263

ب-كاربرد تسليحات متعارف در وضعيت محاصره دريايي..............................................................263

3-اصول مشترك در كاربرد تسليحات متعارف در جنگ هاي دريايي...........................................265

&nb